TY - JOUR ID - 254601 TI - حق بر آگاهی به‌مثابه حق اساسی مخاطب JO - پژوهش‌های ارتباطی JA - CR LA - fa SN - 2538-2977 AU - اسماعیلی, محسن AD - دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 29 IS - 111 SP - 11 EP - 27 KW - حق بر آگاهی KW - حق تعیین سرنوشت KW - حقوق مخاطب KW - حقوق رسانه DO - 10.22082/cr.2022.555784.2371 N2 - «حق بر آگاهی» یکی از حقوق اساسی است که برای بشر و ازجمله مخاطبان رسانه به رسمیت شناخته می‌شود. این حق در اسناد بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی مورد تصریح و تأکید قرار گرفته و به همین سبب در رسمیت آن تردیدی نیست؛ البته در اغلب موارد این حق را در حوزه اطلاعات سیاسی و اجتماعی و به‌عنوان پیش‌نیاز تحقق مردم‌سالاری مطرح می‌کنند و در پی آن هستتند که با آگاهی مردم از تصمیمات و اقدامات دولت‌ها و برخورداری از امکان نظارت و نقد، مانع استبداد و فسادهای ناشی از آن، مانند انحصار‌طلبی، سودجویی و رانت‌خواری شوند؛ اما «حق بر آگاهی» به این معنا، نه‌تنها در منابع و متون اسلامی مورد تأکید است بلکه در تفسیری وسیع‌تر، شامل آن می‌شود که انسان سرنوشت خویش را در هر زمینه‌ای آگاهانه انتخاب کند و رقم بزند. پس این حق در‌واقع، مقدمه و مقوّم حق اساسی تعیین سرنوشت است. از همین جاست که رابطه آگاهی با حق انتخاب و اراده، مطرح و به‌عنوان ملاک برتری انسان و خلافت او در زمین مورد سؤال واقع می‌گردد. مقاله حاضر، با تبیین این مطلب، در‌صدد است تا رابطه تکلیف و حق بر آگاهی را آشکار سازد و به‌ویژه از حق انتخاب آگاهانه انسان در قرآن و سنت سخن به‌میان آورد. آثار پذیرش چنین حقی در ادامه بیان شده است و البته در قانون اساسی و دیگر قوانین ملی نیز پی‌جویی خواهد شد. UR - https://cr.iribresearch.ir/article_254601.html L1 - https://cr.iribresearch.ir/article_254601_92cf347633ab7e2208741a6c77dc8726.pdf ER -