نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم سیاسی، پژوهشگر مرکز تحقیقات سازمان صدا‌وسیما، تهران، ایران

2 دکترای حقوق جزا، پژوهشگر مرکز تحقیقات سازمان صدا‌وسیما، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر، به بررسی ویژه برنامه‌های محرم پرداخته شده است. هدف اصلی، شناخت شیوه بازنمایی ابعاد نهضت عاشورا، واحد تحلیل، آیتم و جامعه آماری، شامل تمام ویژه برنامه‌هایی بوده که در 13 روز اول ماه محرم 1398، از شبکه‌های اول، دوم، سوم، چهارم، آموزش، افق، شما و جام‌جم سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده‌اند. حجم نمونه نیز برابر با جامعه آماری تحقیق و با توجه به هدف پژوهش، برنامه‌های گفتگو‌محور (کارشناسی) و ترکیبی بوده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بیش از نیمی از برنامه‌های مورد بررسی (52/4 درصد) با جنبه‌های شعور و معرفت قیام اباعبدالله (ع) و 38/4 درصد، با جنبه‌های عاطفی یا در اصطلاح، شور نهضت حسینی مرتبط بوده است. تقریباً 10 درصد از مدت‌زمان آنها به کلیات برنامه‌ای (سلام و احوالپرسی، معرفی برنامه و کارشناس، راه‌های ارتباط با برنامه و غیره) اختصاص ‌یافته و به لحاظ موضوعی، در 28/3 درصد از این مدت‌زمان، به بحث درباره ویژگی‌ها و قابلیت‌های اباعبدالله (ع) برای نجات انسان و جامعه و بیان خصوصیات اخلاقی، خاندان و اصحاب ایشان پرداخته شده است. موضوع دلایل قیام اباعبدالله (ع) به‌عنوان موضوعی مستقل، چندان در برنامه‌ها، مورد توجه نبوده و 4/5 درصد از آیتم‌های کارشناسی به آن اختصاص ‌یافته است. بیان پیشینه تاریخی قیام تقریباً در 15 درصد و ذکر وقایع و حوادث مرتبط با نهضت، تقریباً در یک‌پنجم (18/5 درصد) از مدت‌زمان برنامه‌ها، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به‌این‌ترتیب، جا دارد که در ویژه برنامه‌های آتی، به بحث و بررسی درباره دلایل و اهداف قیام اباعبدالله (ع) و نقد دیدگاه‌های متعارض در این خصوص نیز که محور و اساس ابعاد معرفتی مرتبط با نهضت عاشوراست، پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Muharram in TV; Content Analysis of Muharram TV Programs in 2019

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Mohammadimehr 1
  • Seyyed Ahmad Mohammadi Bahrani 2

1 Political Sciences, Researcher in IRIB Research Center

2 Criminal Law, Researcher in IRIB Research Center

چکیده [English]

The purpose of this article was to study how the dimensions of the Ashura movement represented in tv. The analysis unit, items and statistical population, included all programs that were broadcast in from channels 1, 2, 3, 4, Amoozesh, Ofogh, Shoma and Jam–e Jam of IRIB in the first 13 days of Muharram in 2019. The sample size was equal to the statistical population of the research and all were talk show and mixed program regarding to the purpose of the research. The results showed that more than half of the studied programs (52.4%) were related to the cognitive aspects and 38.4% were related to the emotional aspects of Imam Hussein movement. Almost 10% of the their times included common items (e.g. Greetings, introducing program and expert, ways to communicate with the program, etc.). The characteristics and abilities of Imam Hussein to save man and society and the expression of moral characteristics of his family and companions were discussed 28.3% of the time. Only 4.5 percent of the expert items were associated to the causes of Imam Hussein's uprising, and this issue as an independent issue was not much considered in the programs. The historical background of the uprising in almost 15% and the events related to the movement in almost one-fifth (18.5%) of the time of programs were discussed. The reasons and goals of the uprising of imam hosein and to critique the conflicting views in this regard, which is the basis of the epistemological dimensions related to the Ashura movement, must be discussed in the future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hosein Movement
  • Talk Show Programs
  • Representation Theory
  • Reasons and Consequences of Ashura Movement
ابراهیم حسن، حسن. (1376). تاریخ سیاسی اسلام (ترجمه ابوالقاسم پاینده). چاپ نهم، تهران: جاویدان.
اسفندیاری، محمد. (1398). حقیقت عاشورا. چاپ دوم، تهران: نی.
بلوکباشی، علی و همکاران. (1392). امام حسین (ع)، در دائره‌المعارف بزرگ اسلامی. تهران:مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
جعفری، محمدتقی. (1380). امام حسین (ع)، شهید فرهنگ پیشرو انسانیت. تهران: آستان قدس.
جعفریان، رسول. (1378). تاریخ سیاسی اسلام قم. دفتر نشر الهادی.
حبیبی، سلمان. (1381). کتاب‌شناسی توصیفی امام حسین. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
حیدر، اسد. (1383). همگام با حسین (ترجمه محمدباقر ذوالقدر). تهران: سروش.
دری‌نجف‌آبادی، قربانعلی. (1381). جلوه‌هایی از اندیشه سیاسی امام حسین (ع) در سخنرانی منا. حکومت اسلامی، 26(4).
رایف، دانیل و همکاران. (1381). تحلیل پیام‌های رسانه‌ای (ترجمه مهدخت بروجردی). تهران: سروش.
ربیعی، علی و احدزاده، فرناز. (1387). نظریه بازنمایی رسانه‌ای و تحلیل افکار عمومی متقابل امریکایی‌ها و ایرانی‌ها. دانش سیاسی، 4(8).
رضایی آدریانی، محمد. (1392). آیین برنامه‌سازی درباره ایام محرم. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
رفیع‌پور، فرامرز. (1384). تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی. چاپ سوم، تهران: سهامی انتشار.
زرگری‌نژاد، غلامحسین. (1386). نهضت امام حسین (ع) و قیام کربلا. چاپ دوم، تهران: سمت.
شریعتی، علی. (1380). حسین وارث آدم. چاپ نهم، تهران: قلم.
شهیدی، سیدجعفر. (1383). پس از پنجاه سال. پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین (ع). چاپ 33، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
صافی گلپایگانی،‌ شیخ‌لطف‌الله. (1379). پرتویی از عظمت امام حسین. قم: نشر حضرت معصومه.
علی‌آبادی، گیتا. (1373). تجزیه‌وتحلیل محتوا در مطبوعات. رسانه، 1.
گیویان، عبدالله و سروری‌زرگر، محمد. (1389). بازنمایی ایران در سینمای هالیوود. تحقیقات فرهنگی، 2(8).
مهاجرانی، عطاالله. (1383). انقلاب عاشورا. تهران: اطلاعات.
محمدی ری‌شهری، محمد. (1388) دانش‌نامه امام حسین علیه‌السلام. قم: مؤسسه دارالحدیث.
مرکز تحقیقات صداوسیما. (1398). دیدگاه مردم درباره سریال‌ها و ویژه‌برنامه‌های دهه اول محرم. تهران: مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما.
مطهری، مرتضی. (1365). حماسه حسینی. چاپ دوم، تهران: صدرا.
مهدی‌زاده، محمدمهدی. (1387). رسانه‌ها و بازنمایی. تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
مهدی‌زاده، محمدمهدی. (1391). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری.
نجمی، محمدصادق. (1381). سخنان حسین بن علی (ع). قم: بوستان کتاب.
ویمر، راجر و دومینیک، جوزف. (1394). تحقیق در رسانه‌های جمعی (ترجمه کاووس سید‌امامی). تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
ویندال، سون. (1376). کاربرد نظریه‌های ارتباط (ترجمه علیرضا دهقان). تهران: مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ها.
هال، استوارت. (1391). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی (ترجمه احد گل‌محمدی). تهران: نی.
هولستی، ال. آر. (1395). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی (ترجمه نادر سالارزاده). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
هیوارد، سوزان. (1380). مفاهیم کلیدی مطالعات سینمایی (ترجمه فتاح محمدی). زنجان: هزاره سوم.
الهلالی الکوفی، سلیم‌بن‌قیس. (1980). السقیفه، ابجد الشیعه. بیروت: داراالفنون للطباعه و النشر.
Calvert. & Levis. (2008). Television Studies: the key Concepts. Routledge.
Hall, S. (1997). Representation. London: Sage.
McComb,T. M. (1997). The News Media and The Pictures in our Head” In Do the Media Govern?U.S.A: Sage Publication.
Neuendorf, K. (2002). The Content Analysis Guide boot U.S.A: Sage Publication.
Neuman, W. (1985). In Mass Media and Political Thought. California: Sage Publication.