نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفه تعلیم وتربیت، دانشیار و عضو هیئت‌علمی دانشکده روان‌شناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دکترای مشاوره، استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه ملایر، همدان، ایران

3 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر که اثر‌بخشی آموزش سواد رسانه‌ای را بر کاهش اضطراب اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار داده، پژوهشی نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بوده است. جامعه پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه تبریز تشکیل می‌دهند که از میان آنها 30 نفر به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) انتخاب شده‌اند. ابزار پرسشنامه محقق‌ساخته اضطراب اطلاعاتی به‌عنوان پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون مورد استفاده قرار گرفته و برنامه آموزشی طراحی شده به‌عنوان متغیر مستقل، در 9 جلسه 2 ساعته، هفته‌ای دو جلسه اجرا شده است. در نهایت نیز داده‌ها با استفاده از تحلیل کواریانس و در نرم‌افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. در تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل کواریانس تک‌متغیره و چند‌متغیری استفاده شده است. نتایج، کاهش معنادار میانگین نمرات پس‌آزمون اضطراب اطلاعاتی گروه آزمایشی را در مقایسه با نمرات گروه کنترل نشان می‌دهد. به‌طور کلی، آموزش سواد رسانه‌ای در سطح معناداری سبب کاهش اضطراب اطلاعاتی و مؤلفه‌های آن شده است؛ ازاین‌رو، پیشنهاد می‌شود که آموزش سواد رسانه بیش‌ازپیش مورد توجه مسئولان و سیاستگذاران آموزشی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Media Literacy Education on Reducing Information Anxiety among Students of Tabriz University

نویسندگان [English]

  • Ali Imanzadeh 1
  • Javad Karimi 2
  • Fatemeh Farajpour Bonab 3

1 Associate Prof. in Philosophy of Education, Tabriz Uni.

2 Assistant Prof. in Consultation,, Malayer Uni.

3 Educational Management

چکیده [English]

The examined the effectiveness of media literacy education on reducing information anxiety of Tabriz University students using quasi-experimental study with pre & post test design with control group. The statistical population consisted of all students of Tabriz University, among whom 30 students were randomly selected into two experimental (n = 15) and control (n = 15) groups. Data was collected by the researcher-made questionnaire of information anxiety for the pre and post test. The designed curriculum was implemented in 9 sessions of 2 hours, two sessions per week, as independent variable. Finally, data were analyzed using multivariate and univariate analysis by SPSS software. The results showed a significant decrease in the mean scores of the information anxiety in the experimental group compared to the control group. In general, media literacy education significantly reduced information anxiety and its components. So, it is recommended that media officials and policymakers pay more attention to media literacy education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literacy
  • Media Literacy
  • Information Anxiety
  • Tabriz University Students
اسمعیل پونکی، الهام؛ اسمعیلی گیوی، محمدرضا و فهیم‌نیا، فاطمه. (1395). بررسی رابطه سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی دانشجویان علوم ارتباطات و علم اطلاعات و دانش‌شناسی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ۳۲ (۲).
اشرفی‌ریزی، حسن؛ رمضانی، امیر؛ آقاجانی، حامد و کاظم‌پور، زهرا. (1392). بررسی میزان سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 2(2).
بصیریان، حسین و بصیریان، رضا. (1385). درآمدی بر سواد‌ رسانه‌ای و تفکر انتقادی. رسانه، 17(68).
بلبلی، الهام‌سادات و تربتی، سروناز. (1393). بررسی رابطه میزان استفاده تکنولوژی‌های نوین ارتباطی و سواد رسانه‌ای. مطالعات رسانهای، 9(26).
بهمنی، لیلا و بوستانی، داریوش. (1394). سواد رسانه‌ای و مصرف‌گرایی (مطالعه موردی: زنان ساکن شهر شیراز). مطالعات توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، 10(1).
پاتر، جیمز. (1385). تعریف سواد رسانه‌ای (ترجمه لیدا کاوسی). رسانه،68.
چشمه سهرابی، مظفر و شاهین، اکرم. (1391). مطالعه مقایسه‌ای سواد رسانه‌ای در بین دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران. الکترونیک در حوزه ارتباطات و رسانه، 7(2).
حسینی پاکدهی، علیرضا و شبیری، حسنیه‌السادات. (1396). آموزش سواد رسانه‌ای در فضای مجازی (مقایسه وب‌سایت مدیا اسمارتس کانادا و وب‌سایت سواد رسانه‌ای ایران). مطالعات رسانه‌های نوین، 3(9).
زاهد بابلان، عادل؛ خالق­خواه، علی و حسنی، مهدی. (1396). رابطه بین سواد اطلاعاتی و مدیریت زمان با اضطراب پژوهش معلمان پژوهنده اردبیل. تحقیقات کتابداری و اطلاع­رسانی دانشگاهی، 52(1).
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی. (1396). تفکر و سواد رسانه‌ای پایه‌دهم دوره ‌دوم متوسطه. تهران: انتشارات کتاب‌های درسی ایران.
سعید، نسیم و درتاج، فریبا. (1397). رابطه خودکارآمدی تحصیلی و هوش هیجانی با اضطراب در دانشجویان نظام آموزش از راه دور. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 131.
سلیمان، سفر؛ خسروی، فریبرز و حداد، زهرا. (1392). ارزیابی سواد رسانه‌ای دانشجویان و دانش‌آموزان شهر تهران. مجله جهانی رسانه ، نسخه فارسی، 8(2).
شجاعی، مهناز و امیرپور، مهناز. (1391). بررسی وضعیت سواد رسانه‌ای دانشجویان خراسان شمالی در جامعه اطلاعاتی. مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 3(7).
شریفی، سیدمهدی و کرمی نامیوندی، سجاد. (1397). بررسی ابعاد آموزش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور. دین و ارتباطات، 25(2).
صلواتیان، سیاوش؛ حسینی، سیدبشیر و معتضدی، سینا. (1396). طراحی الگوی آموزش سواد رسانه‌ای به نوجوانان. مطالعات برنامهریزی آموزشی، 6(10).
طلوعی، علی. (1391). سواد رسانه­‌ای، درآمدی بر شیوه یادگیری و سنجش. تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌­ریزی رسانه‌­ها.
عبدلی سلطان احمد، جواد؛ علیزاده، رقیه و حداد، زهرا. (1397). تأثیر سواد رسانه‌­ای بر مهارت‌­های تفکر انتقادی دانش‌­آموزان. مطالعات رسانه‌­ای، 13(40).
فقیه‌­آرام، بتول و ابراهیمی، زهرا. (1396). رابطه سواد رسانه­‌ای و سواد اطلاعاتی با مهارت فراشناختی و خلاقیت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر. پژوهش‌های ارتباطی، 24(4).
قربانی، محمدرضا؛ نیوشا، بهشته و شاطریان، فاطمه. (1395). ساخت و هنجاریابی آزمون سواد رسانه­‌ای جوانان شهر تهران. پژوهش­‌های ارتباطی، 23(4).
کرمی نامیوندی، سجاد. (1395). طراحی الگوی سیاستگذاری آموزش سواد رسانه‌ای در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مدیریت رسانه دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
کرمی نامیوندی، سجاد؛ شریفی، سید‌مهدی و جنوی، المیرا. (1396). شناسایی راهکارهای افزایش سواد رسانه‌­ای و اطلاعاتی اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان دانشگاه‌های کشور. پژوهش­‌های ارتباطی، 24(4).
گاربر، دیانا و مندوزا، کلی. (1395). آموزش سواد رسانه­‌ای در رسانه‌­های جدید (ترجمه محمدرضا تقوی‌پور و سیدمحمدکاظم اونجی). فرهنگ مردم ایران، (45 و46).
گیدنز، آنتونی. (1389). جامعه‌شناسی (ترجمه حسن چاوشیان). تهران: نی.
محمودی کوکنده، سید‌محمود. (1390). بررسی ضرورت آموزش سواد رسانه­‌ای کودکان و نوجوانان از نگاه متخصصان حوزه آموزش‌وپرورش. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران.
مقصودی، مسعود و واحد، زهرا. (1397). معرفی چارچوبی شناختی برای طراحی سنجش اثربخشی مداخله‌های ارتقاء مهارت­‌های سواد رسانه­‌های اجتماعی. رسانه، 29(1).
نیازی، لیلا؛ زارعی زوارکی، اسماعیل و علی­آبادی، خدیجه. (1395). تأثیر آموزش سواد رسانه­‌ای مبتنی بر میزان آگاهی دانش‌­آموزان. مطالعات رسانه‌­های نوین، 2(7).
همت­پور، بهاره و نوروزی، حامد. (1396). بررسی مقایسه­‌ای سواد رسانه‌­ای در بین دانشجویان ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند و دانشجویان روابط عمومی دانشگاه علمی ـ کاربردی تهران در سال 1395. رسانه، 28(4).
یزدیان، امیر. (1391). سواد رسانه‌ای انتقادی: بررسی موردی سطح سواد رسانه‌ای دانشجویان کارشناسی ارشد تحقیق در ارتباطات دانشکده صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صداوسیمای، تهران.
Allison, M. P. (2006). The Effects of Quality Improvement High-Performance Team Membership on Information Anxiety. United States California, Touro University International.
Allison, M. P. (2008). Information Anxiety: Comparison of Samples within the United States air Force and Linear Analysis of the Political-Military Affairs Strategist Career Field. Air Command and Staff College.
Angell, H.M. (2005). What Music Videos Teach At-Risk Adolescent Girls: Making a Case for Media Literacy Curriculum. A Doctoral Dissertation of Philosophy. University of Florida, 4.
Bawden, D. & Robinson, L. (2009). The Dark Side of Information: Overload, Anxiety and other Paradoxes and Pathologies. Journal of Information Science, 35(2), 180-191.
Brown, J. S. & Duguid, P. (2017). The Social Life of Information: Updated, with a New Preface. Harvard Business Review Press.
Buckingham, D. (2013). Media Education: Literacy, Learning and Contemporary Culture. John Wiley & Sons.
Bulger, M. & Davison, P. (2018). The Promises, Challenges and Futures of Media Literacy.
Case, D. (Ed). (2007). Looking for information. Emerald Group Publishing.
Conhaim, W. (2001). Review of Information Anxiety 2 [Review of the book Information Anxiety 2, by R. S. Wurman]. Link-Up, 18(3), 11-12.
Diergarten, A. K.; Möckel, T.; Nieding, G. & Ohler, P. (2017). The Impact of Media Literacy on Children's Learning From Films and Hypermedia. Journal of Applied Developmental Psychology, 48, 33-41.
Fox, J. (1998). Conquering information anxiety: Relief from your data glut. Retrieved from
 http://www.ibt-pep.com/articles/dataglutrelief.doc
Girard, J. & Allison, M. (2008). Information anxiety: Fact, fable or fallacy. The Electronic Journal of Knowledge Management, 6(2), 111-124.
Goldman, A. I. (2018). Philosophical Applications of Cognitive Science. Routledge.
Groff, B. D.; Baron, R. S. & Moore, D. L. (1983). Distraction, Attentional Conflict, and Dislike Behavior. Journal of Experimental Social Psychology, 19, 359-380.
Hartog, P. (2017). A Generation of Information Anxiety: Refinements and Recommendations. The Christian Librarian, 60(1), 44-55.
Hobbs, R. (2018). Expanding the Concept of Literacy. In Media Literacy around the World (163-183). Routledge.
Hoq, K. M. G. (2014). Information Overload: Causes, Consequences and Remedies-A Study. Philosophy and Progress, 49-68.
Jiao, Q. G. & Onwuegbuzie, A. J. (2004). The Impact of Information Technology on Library Anxiety: The Role of Computer Attitudes. Information Technology & Libraries, 23(4), 138-142.
Koc, M. & Barut, E. (2016). Development and Validation of New Media Literacy Scale (NMLS) For University Students. Computers in Human Behavior. 63, 834-843.
Kotilainen, S. & Kupiainen, R. (2014). Media and Information Literacy Policies in Finland.
Kuhlthau, C. C. (2018). Literacy in the Information age School: Skills for Lifelong Learning. In Media Literacy around the World (441-448). Routledge.
Lee, L.; Chen, Der Thanq.; Li, Jen Yi. & Lin, T. B. (2015). Understanding New Media Literacy: The Development of a Measuring Instrument. Computers & Education, 85, 84-93.
Littlejohn, A.; Beetham, H. & McGill, L. (2012). Learning at the Digital Frontier: A Review of Digital Literacies in Theory and Practice. Journal of Computer Assisted Learning, 28(6), 547-556.
McLean, S. A.; Paxton, S. J. & Wertheim, E. H. (2016). The Role of Media Literacy in Body Dissatisfaction and Disordered Eating: A systematic Review. Body Image, 19, 9-23.
Phang, A. (2005). Add A Dose of Media Literacy in the Media Diplomas Curriculum and Syllabus. Porteage Publications.
Rapple, C. (2011). The Role of the Critical Review Article in Alleviating: Information Overload. Annuals Reviews white papers.
Rhem, A. J. (2016). Knowledge Management in Practice. Auerbach Publications.
Schick, A. G.; Gordon, L. A. & Haka, S. (1990). Information Overload: A Temporal Approach. Accounting, Organizations and Society, 15, 199.
Schilder, E.; Lockee, B. & SaXxon, D. (2016).The Challenges of Assessing Media Literacy Education. The National Association for Media Literacy Education’s. Journal of Media Literacy Education, 8(1), 32-48.
Tsiknakis, M. & Kouroubali, A. (2009). Organizational Factors Affecting Successful Adoption of Innovative health Services: A Case Study Employing the FITT Framework. Medical Informatics, 78, 1, 39-52.
Warnick, B. (2018). Rhetorical Criticism of Public Discourse on the Internet: eoretical Implications. In Fifty Years of Rhetoric Society Quarterly (98-109). Routledge.
Wurman, R. S. (1989). Information Anxiety. New York, Doubleday.