پژوهش‌های ارتباطی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

رسانه‌های اجتماعی و اخبار جعلی در عصر پساحقیقت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم ارتباطات، دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش، شناسایی و ارائه مؤلفه‌های اخبار جعلی رسانه‌های اجتماعی در ایران بوده است. شناسایی اخبار و اطلاعات جعلی در مقایسه با اطلاعات واقعی، پدیده شایان توجه رسانه‌های اجتماعی است که نوعی درهم‌تنیدگی معنایی را موجب می‌شود. در این پژوهش کیفی، داده­ ها با مصاحبه‌های نیمه ­ساختار یافته به‌صورت میدانی جمع‌آوری شده‌اند. جامعه هدف، متشکل از صاحبنظران و نخبگان حوزه ارتباطات اجتماعی، رسانه‌ها و خبر و روش نمونه ­گیری، هدفمند بوده است که از روش ­های نمونه ­گیری غیراحتمالی محسوب می‌شود. 29 مصاحبه‌ تا رسیدن به اشباع نظری، انجام گرفته و داده‌های حاصل از طریق نرم‌افزار MAXQDA نسخه10 تحلیل شده است. در پژوهش حاضر با روش تحلیل مضمون، 4 مضمون فراگیر و 36 مضمون سازمان‌یافته به همراه مضامین پایه به‌عنوان گزاره ­های مطرح شده در مصاحبه‌ها، شناسایی شده‌اند. از مهم‌ترین مضامین سازمان‌یافته در تفاوت اخبار جعلی با اطلاعات واقعی (وسعت پوشش، فاقد اثر سازنده، مُغرضانه بودن‌، شبیه‌سازی شده، ایجاد جنگ روانی و اعتبار منبع)؛ در تشابه اخبار جعلی با اطلاعات واقعی (کارایی مشابه، ارزش خبری، سبک خبری و ثُبات زمانی)، در اهداف اشاعه اخبار جعلی (ایجاد جنبش اجتماعی، فریب اذهان عمومی، تنش رسانه‌ای، جهت‌دهی افکار عمومی، فضای هیبریدی و گسترش ابهام) و در پیامدهای مصرف اخبار جعلی (ایجاد حس بدبینی، بی ­اعتباری نهادهای دولتی، اعتبار­یابی سلبریتی ­ها، حذف نخبگان مدیریتی، تلقین‌پذیری، یأس اجتماعی و تصمیم ­گیری شتابزده) بوده است.

تازه های تحقیق

نوآوری پژوهش حاضر در چند سطح است. نخست اینکه تلاش شده است تا مؤلفه‌هایی از اخبار جعلی و اطلاعات واقعی از منظر تشابه و تفاوت شناسایی شود. سپس اینکه به اهداف موجود در پس انتشار و اشاعه اخبار جعلی پرداخته شود، این اهداف اشاعه می‌تواند مدنظر کاربران یا برنامه‌ریزان رسانه‌های اجتماعی باشد و به شناسایی پیامدهای مصرف و بازنشر اخبار جعلی در سطح خرد و کلان کمک کند. پیش از این پژوهشی به زبان فارسی این‌گونه به شناسایی مؤلفه­ های اخبار جعلی در ایران نپرداخته است. اکثر

پژوهش­ هایی که تاکنون پیرامون اطلاعات جعلی انجام شده‌اند، محدود به شناخت ماهیت و چگونگی آن، راه‌های مقابله، باورپذیری تعاریف و افزایش سواد رسانه‌ای کاربران بوده است.

محدودیت پژوهش حاضر این است که نوع اطلاعات و اخبار ارائه شده در رسانه ­های اجتماعی و نقشی که کاربران در تولید و انتشار محتوا دارند، باعث می‌شود که مؤلفه‌های اخبار جعلی و اطلاعات واقعی، فقط معطوف به رسانه‌های اجتماعی قلمداد شود؛ ضمن اینکه رسانه‌های اجتماعی از نظر ماهیت و عملکرد با یکدیگر متفاوت هستند، حال آنکه کاربران در هر یک از شبکه­ های اجتماعی به‌گونه‌ای متفاوت و با اهدافی مشخص با اخبار غیرواقعی مواجه می‌شوند و دست به انتشار می‌زنند؛ به‌طوری‌که این مؤلفه‌ها را نمی‌توان قطعی دانست و احتمال اینکه با گذر زمان و تغییر شرایط رسانه­ های اجتماعی، مؤلفه‌های قابل جرح و تعدیل دیگری نیز ایجاد شوند، وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Social Media and Fake News in the Post-Truth Era

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mohammad Mahdizadeh Taleshi 1
  • Nahid Saaadat Sirat 2

1 Associate Prof. In Communication Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

2 Communication Sciences

چکیده [English]

The purpose of the research is to identify the components of fake news on social media in Iran. Identifying fake news and misinformation on social media which causes a kind of semantic entanglement is important. In this qualitative research, data were collected in the field with semi-structured interviews. The statistic population consisted of experts and experts in the field of social communication, media and news, and the sampling method was purposeful, which is non-probability. to reach theoretical saturation 29 interviews were conducted and the data were analyzed using MAXQDA 10 software. With the method of theme analysis, 4 main themes and 36 organized themes along with basic themes were identified as propositions raised in the interviews. The most important organized themes were: in the difference between fake news and real information: the extent of news coverage, lack of constructive effect, being biased, simulated, creating psychological warfare and credibility of the source, in the similarity of fake news with real information: similar effectiveness, news value, style news and time stability, in the goals of spreading fake news: creating a social movement, deceiving the public mind, media tension, directing public opinion, hybrid atmosphere and spreading ambiguity, and in the consequences of consuming fake news: creating a sense of pessimism, discrediting government institutions, credibility Searching for celebrities, eliminating managerial elites, suggestibility, social desperation and hasty decision-making.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fake News
  • Real Information
  • Social Media
  • Post-Truth
مراجع
اسماعیلی، عارفه. (1400). از شبکه موّلد متخاصم با هدف بهبود کاربران منتشر‌کننده اخبار جعلی. پایان ­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، تهران.
انصاری، روح الله. (1397). بررسی تطبیقی دروازه‌بانی در شبکه‌های اجتماعی و تأثیر بر روی دروازه‌بانی رسانه‌های رسمی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
دهقان، محمدصادق و رقیه، چاووشی. (1390). راهکارهای برگردان مفاهیم معنوی به فیلمنامه. تهران: صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های اسلامی.
رضایی، علی‌اکبر. (1389). جنگ روانی تأثیرگذاری بر عقاید، احساسات، تمایلات و رفتارها. روزنامه رسالت، 7181.
غراب، حُسنا. (1398). شناسایی و کشف الگوهای انتشار اخبار جعلی در ساختار شبکه‌های اجتماعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
فلسفی، سیدغلامرضا. (1399). آیا سواد دیجیتالی غبار اخبار جعلی و اطلاعات نادرست را از سپهر رسانه­ای می‌زداید. آموزش علوم اجتماعی،4 (82)، 63-42.
گریفیندور، رینر و همکاران. (1400). روان‌شناسی اخبار جعلی؛ پذیرش، اشتراک‌گذاری و اصلاح اطلاعات غلط (ترجمه زهرا رحیمی پرگو). تهران: گاه.
مَک‌اینتایر، لی‌سی. (1400). پساحقیقت (ترجمه نگار صابرآرا). تهران: نیماژ.
موسوی حق‌شناس، سیدمیلاد و زهرا، مجدی‌زاده. (1399). چیستی و چرایی اخبار جعلی در عصر دیجیتال: فراتحلیل کیفی. ارتباطات و رسانه، 3 (7)، 127-93.
مهدی‌زاده طالشی، سیدمحمد. (1396). نظریه رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری.
وَن‌دایک، جان. (1384). قدرت و سیاست در جامعه شبکه‌ای (ترجمه اسماعیل یزدان‌پور). رسانه، 12(62)، 161-121.
Andropek, H. (2017). Social Media and Fake News in the 2016 Election. Journal of Economic Perspectives, 31(2), 211–236.
Bell, E.J.; Owen, T.; Brown, P.D.; Hauka, C. & Rashidian, N. (2017). The Platform Press: How Silicon Valley Reengineered Journalism. Tow Center, Columbia Journalism School. DOI:10.7916/D8R216ZZ
Castells, M . (2018). Toward a Sociology of the Net work Socity, UK: Oxford.
Chadwick, B. (2017). Activism and Media. Information Communication and Society, 1–15. DOI: org/10.1080/1369118X.2019.1623904
Dentide, N.K. (2018).”Handbook” of Qualitative Research” Thousadd Oaks, CA: Sage.
Duffy, A.; Tandoc, E. & Ling, R. (2019). Too Good to be True, too Good not to Share: The Social Utility of Fake News”. Infor Comm & Soc, 1–15.
Fortunatus, M.; Patricia, A. & Stuart, C. (2020). Combining Textual Features to Detect Cyberbullying in Social Media Posts. Procedia Computer Science, 176, 612–621.
Fuchs, C. (2014). Social Media: A Critical Introduction. Thousand Oaks, CA: Sage.
Garcia, A. & DiFranzo, F.N. (2009). “Echo Chambers Online?: Politically Motivated Selective Exposure Among Internet News Users”. Journal of Computer-Mediated Communication, 14(2).
  Howell, L. (2013). Digital wildfires in a Hyperconnected World. WEF Report, 3, 15-94.
 Kai, S.; Amy, S.; Suhang, W.; Jiliang, T. & Huan, L. (2017). Fake News Detection on Social Media: A Data Mining Perspective. ACM SIGKDD- Explorations Newsletter, 19, 1, 22–36.
Karishma, S.; Feng, Q.; He, J.; Natali, R.; Ming, Z. & Yan, L. (2019). Combating Fake News: A Survey on Identification and Mitigation Techniques. ACM Transactions on Intelligent Systems and Technology (TIST) 10(3), 1–42.
Key, W. (1996). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Kim, A.; Moravec, P. L. & Dennis, A. R. (2019). “Combating Fake News on Social Media with Source Ratings: The Effects of User and Expert Reputation Ratings”. Journal of Management Information Systems, 36 (3), 931 - 968.
Leese, M. (2014). “The New Profiling: Algorithms, Black Boxes, and The Failure of Anti Safeguards in The European Union”. Security Dialogue, 45(5), 494 - 511.
Mc Gonagle, T. (2017). “Fake News”: False Fears or Real Concerns? Netherlands Quarterly of Human Rights, 35 (4), 203–209. DOI: org/10.1177/. 0924051917738685
Morwak, S. & Dennis, H. (2019). Introduction. In McCaughey, M & Ayers M. D. (eds.) Cyberactivism: Online Activism in Theory and Practice. New York: Routledge, 1-24.
Morwak, S. & Dennis, H. (2019). Introduction. In McCaughey, M & Ayers M. D. (eds.) Cyberactivism: Online Activism in Theory and Practice. New York: Routledge, 1-24.
Mostagir, M. & Siderius. (2022).” Learning in a Post-Truth World”, Published Online:24 Feb 2022, https://doi.org/10.1287/mnsc.2022.4340.
Nielsen, R. K. (2016). The Many Crises of Western Journalism: A Comparative Analysis of Economic Crises, Professional Crises, and Crises of Confidence. In the Crisis of Journalism Reconsidered: Democratic Culture, Professional Codes, Digital Future, Edited by Jeffrey C. Alexander, Elizabeth Butler Breese, and María Luengo, 77–97.
Oluwaseun, A.; Deepayan, B. & Shahrzad, Z. (2019). Sentiment Aware Fake News Detection on Online Social Networks. In International Conference on Acoustics. Speech and Signal Processing (ICASSP), IEEE, 2507–2511.
Pariser, E. (2011). The Filter Bubble: What the Internet is Hiding from you. Penguin UK. Prier, J. “Commanding the Trend: Social Media as Information Warfare”. Strategic Studies Quarterly, 11 (4), 50 - 85.
Pathone, J. (2015). “Media Portrayals of Hashtag Activism: A Framing Analysis of Canada’s# Idlenomore Movement”. Media and Communication, 4(2), 3.
Rochlin, N. (2017). Fake News: Belief in Post-Truth. Library hi Tech, 35(3), 386-392.
Shao, C.; Ciampaglia, G. L.; Varol, O.; Flammini, A. & Menczer, F. (2017). The Spread of Fake News by Social Bots. arXiv preprint arXiv:1707.07592, 96-104
Shermer, M. (2020). “The Journalist Behind the Curtain: Participatory Functions on The Internet and Their Impact on Perceptions of the Work of Journalism.” Journal of Computer-Mediated Communication, 10(3), Article 13.
Speed, E. & Mannion, R. (2017). The Rise of Post-Truth Populism in Pluralist Liberaldemocracies: Challenges for Health Policy. International Journal of Health Policy and Management, 6(5), 249.
Sunstein, C. R. (2006). Infotopia: How Many Minds Produce Knowledge. Oxford University Press.
Tandoc, E. C.; Lim, Z. W. & Ling, R. (2018). Defining “Fake News” A Typology of Scholarly Definitions. Digital journalism, 6(2), 137-153.
Tandoc, E.C., Jenkins, J., Craft, S. (2018). Fake News as a Critical Incident in Journalism. Journalism Practice 2786. https://doi.org/10.1080/17512786.2018.1562958.
Zhou, X.; Atishay, J.; Vir, V. & Zafarani, R. (2020). Fake News Early Detection: A Theory-Driven Model. Digital Threats: Research and Practice, 1(2), 1–25.
پژوهش‌های ارتباطی
دوره 30، شماره 113 - شماره پیاپی 113
خرداد 1402
صفحه 9-35
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 26 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 07 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 17 دی 1401
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار