نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمدالله باستی ¹
• محمد سلطانی فر ²
• محمد مهدی لبیبی ³

¹ دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، گروه ارتباطات و رسانه، دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

² دانشیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³ استادیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

 توجه به سلامت جنسی و ارتقای آن، به تحکیم بنیان خانواده و جامعه سالم منجر می‌شود و رسانه‌ها در این زمینه می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند. در این پژوهش که با هدف بررسی برنامه‌های سلامت جنسی تلویزیون انجام شده است، با استفاده از روش تحلیل محتوا و نمونه‌گیری طبقه‌ای، سه برنامه شاخص سیما یعنی حریم مهرورزی، هزار راه نرفته و سری سوم برنامه حال خوب که از مهرماه سال 1394 تا دی‌ماه 1398 از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده‌اند ( تعداد 61 برنامه و 857 آیتم)، با استفاده از پرسشنامه معکوس، به لحاظ ساختار و محتوا مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. واحد تحلیل در این بررسی «آیتم» بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بیشتر برنامه‌های تلویزیون در این زمینه، به‌صورت مصاحبه و گفتگوی کارشناسی بوده‌اند و با رویکرد آموزشی و ترویجی برای زوجین و خانواده‌ها تولید شده‌اند؛ کارشناسان حوزه روان‌شناسی بیش از سایر متخصصان در این برنامه‌ها حضور داشته‌اند. از بین برنامه‌هایی که از محتوای ناهنجاری و اختلالات جنسی برخوردار بوده‌اند، بیشترین‌شان به کژکاری‌های جنسی پرداخته‌اند. از سوی دیگر، بیشترین برنامه‌های مرتبط با کژکاری جنسی، به اختلال میل جنسی اختصاص داشته‌اند. در این برنامه‌ها از ابعاد گوناگون، برجسته‌سازی صورت گرفته است، به همین‌دلیل، تمامی موضوعات، رویکردها، کارشناسان و... امکان و موقعیت مطرح شدن را نداشته‌اند و نتوانسته‌اند به‌نحو مطلوب بازنمایی شوند. نتایج این پژوهش، می‌تواند آگاهی مدیران، برنامه‌سازان و دست‌اندرکاران تولید برنامه‌های سلامت جنسی تلویزیونی را افزایش دهد و به آنان در کاهش نقاط ضعف و تقویت نقاط مطلوب کمک کند.
 

تازه های تحقیق

نوآوری و محدودیت

ساخت برنامه‌های جامع‌نگر سلامت جنسی در رسانه ملی قدمت چندانی ندارد و تابو بودن موضوع و بافت فرهنگی جامعه نیز مزید بر علت شده است. مطابق پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه آسیب‌های اجتماعی، بیشترین آسیب‌های خانواده ایرانی، از‌جمله سردی روابط زناشویی، تنش‌ها و اختلافات زوجین و در نهایت طلاق، ناشی از آگاه نبودن افراد از تعاملات صحیح ارتباطی و زناشویی، نگرش‌های جنسی و نحوه مدیریت رفتارهای جنسی است که لزوم فرهنگ‌سازی در این زمینه و پرداخت جدی به چنین موضوعاتی را در رسانه نشان می‌دهد. ورود به این عرصه نیز مستلزم تمهیدات خاص علمی و کارشناسی و رعایت ظرافت‌های رسانه‌ای است، چنان‌‌‌که در چند سال اخیر، با ساخت برنامه حریم مهرورزی، شیوه نوینی از برنامه‌سازی در عرصه سلامت جنسی، تقویت روابط زوجین و تحکیم روابط خانوادگی ارائه شده است. ازآنجا ‌که این برنامه‌ها تاکنون به‌صورت علمی مورد تحلیل و بررسی قرار نگرفته‌اند؛ برای اولین بار در پژوهش حاضر، برنامه‌های تلویزیونی در حوزه سلامت جنسی مورد توجه قرار گرفته‌اند و به تحلیل محتوای آنها به لحاظ ساختاری و محتوایی پرداخته شده است. ازاین‌رو‌، نتایج به‌دست‌آمده می‌تواند در برطرف کردن نقاط ضعف و تقویت نقاط مثبت هر برنامه مورد استفاده قرار گیرد و در ارتقای آگاهی خانواده و جامعه در عرصه سلامت جنسی نقشی مناسب ایفا کند. این پژوهش باتوجه‎ به ماهیت آن، تنها به ابعاد روشن، صریح و آشکار برنامه‌ها پرداخته و برای شناخت معانی، مضامین و همچنین مخاطبان برنامه و دیدگاه‌های آنان، به مطالعات دیگری‌، ازجمله تحلیل محتوای کیفی، اثرسنجی، نظرسنجی و ... نیاز است.

کلیدواژه‌ها

• سلامت جنسی
• رسانه ملی
• برنامه‌سازی تلویزیونی
• ارتقای سلامت
• آموزش جنسی

20.1001.1.25382977.1402.30.114.5.9

موضوعات

• ارتباطات
• ارتباطات سلامت

عنوان مقاله [English]

Content Analysis of the Iran TV Programs from the Point of View of Sexual Health (Case: Harime Mehrvarzi, Hezar Rahe Nerfete, and the Third Series of Hale Khoob)

نویسندگان [English]

• Hamdollah Basti ¹
• Mohammad Soltanifar ²
• Mohammad Mahdi Labibi ³

¹ Communication Science and Media, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Associate Prof. In Social Communication Sciences, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Research Sciences

³ Assistant Prof. In Sociology, Faculty of Social Sciences, Communication and Media, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Paying attention to sexual health and promoting it leads to strengthening the family and society health, and the media can play an important role in this field. In this research, which was carried out with the aim of studying sexual health programs on TV, using the content analysis tecniqe and stratified sampling, three prominent TV programs (Harime Mehrvarzi, Hezar Rahe Nerfete, and the third series of Hale Khoob) which were broadcasted from October 2014 to January 2018 in Iran TV (61 programs and 857 items), and have been analyzed in terms of structure and content using a reverse questionnaire. The unit of analysis in this study was "item". The findings showed that most of the TV programs in this field were in the form of expert interviews and discussions and were produced with an educational and promotional approach for couples and families; Experts in the field of psychology have been present in these programs more than other experts. Most of the programs dealing with sexual abnormalities and disorders have dealt with sexual perversions. On the other hand, most programs related to sexual perversion have dealt with sexual desire disorder. some dimensions of the programs were highlighted, so all topics, approaches, experts, etc. had no opportunity to be brought up and had not been represented properly. The results of this research can increase the awareness of managers, programmers and those involved in the production of TV sexual health programs and help them reduce the weaknesses and strengthens the favorable points.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Sexual Health
• National Media
• Television Programming
• Health Promotion
• Sex Education