نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تحقیق در ارتباطات، دانشکده صداوسیما

2 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

ذهنیت‌های مختلفی در خصوص فعالیت شبکه‌های اجتماعی در ایران، تأثیر آنها بر حوزه فرهنگ و ارتباطات انسانی و همچنین کارکردها و کژکارکردهایشان وجود دارد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی نگرش‌های موجود و الگوهای مختلف تفکر در این حوزه است. بر همین اساس، در این پژوهش برای شناسایی این نگرش‌ها از روش کیو استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد سه ذهنیت غالب در خصوص شبکه‌های اجتماعی در جامعه وجود دارد، دارندگان ذهنیت نخست، نگاه مثبت و مدافعانه‌ای به شبکه‌های اجتماعی دارند و از این رسانه‌ها با عنوان ظرفیت بی‌بدیل عرصه‌های مختلف یاد می‌کنند. ذهنیت دوم، نماینده افرادی است که موضعی منفی نسبت به شبکه‌های اجتماعی اتخاذ کرده‌اند؛ در این ذهنیت اعتقاد بر این است که شبکه‌های اجتماعی خارجی مأموریت دارند به فرهنگ اصیل اسلامی ـ ایرانی آسیب بزنند. افراد دارای ذهنیت سوم، نگاه میانه‌ای نسبت به شبکه‌های اجتماعی دارند و به طور کلی آنها را از دریچه فرهنگ و سنت ارزیابی می‌کنند. ذهنیت‌های مختلفی در خصوص فعالیت شبکه‌های اجتماعی در ایران، تأثیر آنها بر حوزه فرهنگ و ارتباطات انسانی و همچنین کارکردها و کژکارکردهایشان وجود دارد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی نگرش‌های موجود و الگوهای مختلف تفکر در این حوزه است. بر همین اساس، در این پژوهش برای شناسایی این نگرش‌ها از روش کیو استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد سه ذهنیت غالب در خصوص شبکه‌های اجتماعی در جامعه وجود دارد، دارندگان ذهنیت نخست، نگاه مثبت و مدافعانه‌ای به شبکه‌های اجتماعی دارند و از این رسانه‌ها با عنوان ظرفیت بی‌بدیل عرصه‌های مختلف یاد می‌کنند. ذهنیت دوم، نماینده افرادی است که موضعی منفی نسبت به شبکه‌های اجتماعی اتخاذ کرده‌اند؛ در این ذهنیت اعتقاد بر این است که شبکه‌های اجتماعی خارجی مأموریت دارند به فرهنگ اصیل اسلامی ـ ایرانی آسیب بزنند. افراد دارای ذهنیت سوم، نگاه میانه‌ای نسبت به شبکه‌های اجتماعی دارند و به طور کلی آنها را از دریچه فرهنگ و سنت ارزیابی می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining Iranian Society Attitude Towards Social Media Using “Q” Methodology

نویسندگان [English]

  • Mehrzad Bahmani 1
  • Abbas Mohammadi Shakiba 2

1 communication sciences

2 sociology

چکیده [English]

There are different mentalities in Iran regarding social media, their influence over culture and human communications as well as functions and dysfunctions. Using “Q” methodology, the present research aims to identify the current mentalities and attitudes towards this issue. Findings indicate that there are three dominant mentalities regarding social media in Iranian society. The first attitude towards social media is positive and defensive. The second mentality represents those bearing a negative view towards such media. These individuals believe that foreign-based social media have a mission to damage Iranian-Islamic ‘pure’ culture. The third attitude takes a moderate look at social media, evaluating them with cultural and traditional measures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • culture
  • Human Communications
  • Social Network

 

بهمنی، مهرزاد. (1392). نظرسنجی از شهروندان 15 سال و بالاتر تهرانی درباره شبکههای اجتماعی و نحوه تعامل با آنها. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
خوشگویان ‌فرد، علیرضا. (1386). روششناسی کیو. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
فاضلی، اشرف السادات. (1392 ). الگوی گذران اوقات فراغت در بین نوجوانان و جوانان.تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
عاملی، سعید‌رضا. (1388). شبکههای علمی مجازی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
مهدوی، فرهاد. (1391). بررسی فرصت‌ها و چالش‌های موجود پیرامون وضعیت هویت ایرانی در اینترنت. تهران: مجموعه مقالات همایش روز رسانههای اجتماعی. تهران: پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری.
نصرتی، محمد. (1391). ارتباطات انسانی در شبکه‌های اجتماعی مجازی (مطالعه موردی ارتباطات انسانی در بین کاربران شبکه اجتماعی گوگل پلاس). مجموعه مقالات همایش روز رسانههای اجتماعی. تهران: پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری.
نورمحمدی، مرتضی. (1388). چالش‌های فرهنگ و هویت در فضای مجازی. پگاه حوزه، 261.
Brown, S.R. (1993). A primer on Q Methodology. Operant Subjectivity. Vol. 16, No. 3 ,4, pp. 91-138.
Boyd, D.M. & Ellison, N.B. (2008).Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship. Journal of Computer Mediated Communication, Vol. 13, No.1, pp.210-230.
Coogan, J. & Herrington, N. (2011). Q Methodology: an Overview, Research on Teacher Education, Vol. 1, No. 2.
Pempek, A. (2009). College Students Social Networking Experiences on
Face Book. Journal of Applied Developmental Psychology, Vol. 30, No. 3, pp. 227-238.
Van Excel, J. (2005). Q Methodology: A Sneak Preview, Erasmus MC, Institute for Medical Technology Assessment, Department of Health Policy and Management.