نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکترای علوم قرآن و حدیث ، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)
2 دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
بررسی مسائل حوزه خبر و خبررسانی، با توجه به عصر ارتباطات و لزوم پاسخگویی فقه به مسائل این حوزه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مقاله حاضر، برخی از تکالیف خبرنگار رسانه‌ای همچون ممنوعیت گمراه کردن افکار عمومی، اشاعه فحشا و منکرات، تجسس در اسرار مردم و افشای آن، کذب، بهتان، اغرا به جهل، اهانت و سرقت را با توجه به ادلّه احکام در فقه امامیه و نظر به آرا و دیدگاه‌های فقها که منبعث از ادلّه احکام است، مورد بحث قرار داده است. درواقع، بررسی این عنوان‌ها در پاسخ به این پرسش است که آیا خبرنگار، در کنار حقوقی که برای وی شناخته شده، ملزم به رعایت اصول و چارچوب این حرفه و تکالیف مقرر شده نیز هست یا خیر؟ مقاله حاضر با روش کتابخانه‌ای و اسنادی تدوین شده و با بررسی فقهی ـ حقوقی، به رسالت خبرنگار از زاویه‌ای جدید نگریسته و بر آن است که اسلام برای برخورداری از رسانه دینی، تکالیفی را برای خبرنگار به عنوان یکی از مکلفان جامعه اسلامی مقرر کرده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Journalist Duties in Islam
نویسندگان [English]
- Mahmoud Karimi 1
- Ehsan Ali Akbari Babookani 2
1 Associate prof. in Quranic studies and Hadith, Imam Sadiq Uni.
2 Jurisprudence and principles of law
چکیده [English]
Given the current communication time as well as the necessity for jurisprudence to be accountable for tackling news-related problems, examining news and news-disseminating issues seems to be of paramount significance. Drawing upon jurisprudence and Islamic law as well as views of Islamic scholars, the present paper deals with a number of duties which should be taken into consideration by journalists; duties such as avoiding misleading public opinion, propagation of prostitution and corruption, weakening religious beliefs, searching out people’s secrets and disclosing them, lying, vilification, fooling, insult and theft. In fact, investigating these issues rises out of curiosity for a response to the question that whether a journalist is obligated to observe principles governing his profession or not? A documented descriptive research, this investigation examines journalism through a legal-jurisprudence analysis from a new perspective. It aims to show that Islam, as an institution seeking to enjoy a religious media, has provided certain duties for a journalist as one of the Muslim community obligated individuals.
کلیدواژه‌ها [English]
- Journalist Duties
- Spying
- Misleading
- Propagating Prostitution
- Lying
- Religious Media
قرآن کریم
ابن فارس، احمد. (1404 ق). معجم مقاییس اللغه. بیروت: عالم الکتاب.
ابن منظور، جمال‌الدین بن مکرم. (1405 ق). لسان العرب. قم: نشر ادب الحوزه.
احمدی میانجی، علی. (1381 ش). اطلاعات و تحقیقات در اسلام. چاپ اول. تهران: نشر دادگستر.
اردبیلی، احمد. (1403 ق). مجمع الفائده و البرهان. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
انصاری، شیخ مرتضی. (1415 ق). المکاسب. بی جا: مجمع الفکر الاسلامی.
ایروانی، علی بن عبد الحسین. (بی تا). حاشیه المکاسب. بی جا.
بلیغ، ناصر. (1380 ش). دستورالعمل برنامه‌سازی در رادیو و تلویزیون انگلستان. تهران: تحقیق و توسعه صدا.
پویا، علیرضا. (1384 ش). خبر و خبررسانی در قرآن کریم. تهران: انتشارات دانشکده صداوسیما.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1370). حقوق اموال. تهران: گنج دانش.
حبیبی، یدالله. (1382). در آمدی بر اطلاعات و اطلاع‌رسانی در اسلام. تهران: دفاع.
حرعاملی، محمد بن حسن. (1403 ق). وسایل‌الشیعه. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
خراسانی، آخوند محمد کاظم بن حسین. (1409 ق). کفایه الاصول. قم: مؤسسه آل‌البیت (ع).
خمینی، روح‌الله. (1361 ش). صحیفه نور. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خمینی، روح‌الله. (1379 ش). کتاب البیع. قم: تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خویی، ابوالقاسم. (1403 ق). مصباح الفقاهه. قم: اسماعیلیان.
دهخدا، علی‌اکبر. (1372 ش). لغت‌نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1404 ق). المفردات فی غریب القرآن. قم: کتاب.
زیبایی‌نژاد، محمدرضا. (بی تا). فقه اطلاع‌رسانی. بی جا.
شهید ثانی، زین‌الدین بن‌علی بناحمد عاملی. (1413 ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: المعارف الاسلامیه.
طباطبایی، علامه محمد حسین. (1386 ش). المیزان فی تفسیر القرآن. (ترجمه محمد باقر موسوی همدانی). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فصل بن حسن. (1415 ق).مجمع البیان. بیروت: الاعلمی. قم: نرم‌افزار جامع التفاسیر مؤسسه نور.
طریحی، فخر‌الدین.( 1403 ق). مجمع البحرین. بیروت: موسسة الوفاء.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه. (بی تا ). نور الثقلین. قم: المطبعه العلمیه.
فتحعلی، محمود. (1375). اخلاق خبررسانی در قرآن. تهران: رسانه.
فخار طوسی، جواد. (1373). در محضر شیخ انصاری. قم: دارالحکمه.
فخار طوسی، جواد. (1385 ش). پژوهشی فقهی در خبر و خبرگزاری. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
فضل‌الله، علامه محمد حسین. (1382). جستاری در ویژگی‌های عمومی اطلاع‌رسانی اسلامی (ترجمه احسان قرنی). فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، 35، صص 71 ـ 57.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1962). القاموس المحیط. بیروت: دارالکتب العلمیه.
قانع، احمد علی. (1384 ش). فقه و پیام گمراهی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
قانون مطبوعات (مصوب 1348). بازیابی از: http://www.rc.majlis.ir/fa/law
کاتوزیان، ناصر. (1386). اموال و مالکیت. تهران: میزان.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1388).الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مایلی، حمید. (بی تا). مبانی فقهی آزادی بیان در قانون اساسی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
مجلسی، علامه محمد باقر بن محمدتقی. (1404 ق). بحار‌الانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
مصطفوی، حسن. (1371). تحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مظفر، محمدرضا. (بی تا). اصول الفقه. قم: اسماعیلیان.
معتمدنژاد، کاظم. (1368 ش). روزنامه‌نگاری. بی جا.
نجفی، محمد حسین. (بی تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: دارالاحیاء و التراث العربی.
نهج‌البلاغه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
)