نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی ، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

2 دکتری حقوق بین‌الملل عمومی، استادیار دانشگاه آزاد سلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

گسترش رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های اینترنتی، پراکندگی و قدیمی بودن قوانین موجود در این زمینه، این مهم را یادآوری می‌کند که به تقنین جامع در حوزه رسانه نیاز است. پژوهش توصیفی حاضر با مرور مشکلات فعلی، از طریق فرایند جمع‌آوری داده‌ها و با تحلیل و مداقه در مطالعات قبلی و قوانین موجود، در پی پاسخگویی به این پرسش است که آیا قانون جامع رسانه‌ای می‌تواند با یک رویکرد کلان به نظریه رسانه و مقوله سیاستگذاری امر تقنین را انجام دهد و ضمن یکپارچه ساختن قوانین مرتبط، الزامات اجتماعی و حقوقی را رعایت کند؟ نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که مقنن، نظریه مشخصی را اختیار نکرده و سیاستگذاری کلانی نیز وجود ندارد. از سوی دیگر، الزامات اجتماعی ناشی از تقنین، اثر پذیرش اجتماع در رعایت قاعده حقوقی، تأثیر شرایط اجتماعی بر تقنین و توجه به الزامات فنی، از نظر دور مانده و مقنن معیارهای اثربخشی، کارآمدی و نتیجه‌بخشی را تعیین نکرده است، ضمن اینکه پراکندگی فعلی قوانین نیز بر مشکلات افزوده است؛ بنابراین تدوین یک قانون رسانه جامع در جمهوری اسلامی ایران، امری ضروری است و اتخاذ نظریه و سیاستگذاری لازم باید با یک رویکرد تجمیع‌گرایانه ماهوی ـ صوری به‌صورت جامع، ‌انجام پذیرد. در این فرایند لازم است الزامات اجتماعی برای پذیرش قانون مدنظر قرار گیرد و پس از وضع قانون، بازخورد اجرایی تقنین بررسی شود، همچنین ضمن در نظر داشتن رأی اکثریت، رعایت اقتضائات دینی و مذهبی سرلوحه مقنن باشد. در نهایت نیز با رعایت تفکیک قوا، جایگاه ارکان سیاستگذار و ارکان تقنینی حوزه رسانه باید مشخص شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Legislative Requirements in Comprehensive Media Legislation

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ali Mirlohi 1
  • Ehsan Rasti 2

1 Private Law

2 Assistant Prof. in Law, Islamic Azad University Science and Research Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Due to The proliferation of media field, especially Internet, Dispersion and obsolescence of laws in this area, it needs a comprehensive legislation. This descriptive study tries to answer the question of whether a comprehensive media law can do legislating affairs through collecting data and analyzing previous studies and existing laws, with regard to macro approach to media theory and policy making, and can it Comply with social and legal requirements while integrating relevant laws? The results showed that the legislator has not adopted a specific theory and there is no macro-policy. The social requirements arising from the legislation, the effect of community acceptance on the observance of the legal rule, the effect of social conditions on the legislation and attention to technical requirements, have not been determined by the legislature in terms of effectiveness standards, efficiency and effectiveness, also the current dispersal of laws has added to the problems. Therefore, it is necessary to develop a comprehensive media law in the Islamic Republic of Iran and the necessary theory and policy must be taken with a comprehensive, substantive-formative approach. In this process, it needs to consider the social requirements for the adoption of the law, and after the enactment of the law, to review the executive feedback of the legislation, Also, while considering the majority opinion, observing religious requirements should be noted. Finally, by observing the separation of powers, the position of policy makers and legislatures in the field of media must be determined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comprehensive Media Law
  • Media Theory and Policy
  • Effectiveness
  • Social Legislative Requirements
  • Quality
  • efficiency and Effectiveness of Law
اسماعیلی، محسن. (1381). حقوق رسانه‌ها. پژوهش و سنجش (پژوهشهای ارتباطی)، 11 (39 و 40).
اسماعیلی، محسن. (1394). حقوق مطبوعات، چالش‌های امروز و نیازهای فردا. رسانه، 26(3).
امیری، آبتین. (1395). بررسی جایگاه حقوق رسانه‌ها در برنامه توسعه ایران. پژوهش‌نامه فرهنگی هرمزگان، 12.
باهنر، ناصر و ‌ترکاشوند، علی‌اصغر. (1388). نظریه هنجاری رسانه‌ها از دیدگاه رهبران انقلاب اسلامی، از 1357 تا سی‌امین سال انقلاب. پژوهش‌های ارتباطی، 16 (58)، 37-9.
پاکزاد، احمد و خواجه نایینی، علی. (1396). ارزیابی سیاستگذاری رسانه‌ای در سازمان صداوسیما: مطالعه موردی سند چشم‌انداز افق رسانه. راهبرد، 26(84)، 196-175.
جواهری طهرانی، محمد و کدخدایی، عباسعلی. (1397). واکاوی مبانی و مؤلفه‌های نظریه تقنینی در اندیشه حقوق مدرن. حکمت اسلامی، 5 (1).
حاضری، علی‌محمد و محمدی، رحیم. (1392). دولت قانون، سیاست‌های تقنینی و شرایط اجتماعی؛ بررسی جامعه‌شناختی سیاست‌های تقنینی دولت پس‌ از انقلاب اسلامی با اتکا به تحلیل قانون مطبوعات. علوم سیاسی، 8 (2).
حیاتی، علی‌عباس. (1389). مقدمه علم حقوق. چاپ پنجم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
سلطانی‌فر، محمد. (1392). محیط هوشمند رسانه‌های نوین و کاربست مدل توان‌بخشی ارتباطات توسعه در راستای سند چشم‌انداز توسعه 1404. رسانه، 24 (90).
شیخ‌الاسلام، عباس. (1387). بررسی تحلیلی جرائم مطبوعاتی، معاونت آموزش قوه قضائیه. چاپ اول، تهران: جاودانه.
قاسمی، حمید و فنازاد، رضا. (1397). حقوق رسانه. چاپ اول، تهران: اندیشه آرا.
کاتوزیان، ناصر. (1388). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کرکپاتریک، کالین و پارکر، دیوید. (1392). ارزیابی آثار مقررات‌گذاری، به سوی مقررات‌گذاری بهتر (مجموعه مقالات) (ترجمه باقر انصاری و همکاران). تهران: خرسندی.
محمدی، حمید. (1387). سیاستگذاری رسانه‌ای. پژوهش‌های ارتباطی، 15(53)، 93-69.
معتمدنژاد، کاظم. (1387). حقوق مطبوعات. چاپ پنجم، جلد یکم. تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
مک‌کوئیل، دنیس. (1382). درآمدی بر نظریه ارتباط‌جمعی (ترجمـه پرویـز اجلالی). تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
منصوریان، نصر‌علی و شیبانی، عادل. (1395). مفهوم منفعت عمومی و جایگاه آن در قانونگذاری ایران. دیدگاه‌های حقوق قضایی، 75 و 76.
همایون، محمدهادی و نصرالهی، محمدصادق .(1391). جایگاه قانون جامع رسانه‌های همگانی در ج.ا.ا (ضرورت‌یابی و امکان‌سنجی قانون و اقتضاهای برآمده از آنها). مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، 13.
وکیلیان، حسن. (1390). گفتارهایی در قانون و قانونگذاری (مجموعه مقالات). تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
وکیلیان، حسن و مرکز مالمیری، احمد. (1395). مقدمه‌ای بر فلسفه قانونگذاری: در تکاپوی ارتقای کیفیت قانون. پژوهش حقوق عمومی،  18 (51).
McQuail, D. & Siune, K. (1986). New Media Politics. Comparative Perspectives in Western Europe. London: Sage.
McQuail, D. (2010). Module 2: Unit 11: Media Regulation. Department of Media and Communication Attenborough Building, University of Leicester-University Road, Leicester (2010).