نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه‌شناسی، استاد گروه ارتباطات، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دکتری مدیریت رسانه، استادیار گروه ارتباطات، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش به‌منظور مطالعه عوامل مؤثر بر مصرف موسیقی رادیو پیام و رادیو آوا و نیز شناخت دریافت‌های مخاطبان از موسیقی این دو رادیو صورت گرفته است. مصرف چندخوارگی پیترسون، مفهوم ذائقه و نظریه سبک زندگی برگرفته از رویکرد بوردیو در حوزه مصرف فرهنگی و نظریه دریافت، با تمرکز بر رویکرد هال، مبانی نظری پژوهش را تشکیل داده‌اند. برای اجرای پژوهش با 23 نفر از مخاطبان تهرانی دو شبکه رادیوییِ «پیام» و «آوا» مصاحبه عمیق صورت گرفته و برای تحلیل داده‌ها، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. یافته‌های پژوهش در قالب 3 مضمون اصلی و 16 خرده مضمون استخراج شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که نمونه‌های مطالعه شده، ذائقه‌ای چندخواره دارند و رادیو برایشان در ردیف دوم منابع دسترسی به موسیقی قرار دارد. بر اساس نظریه دریافت، جایگاه اجتماعی افراد مهم‌ترین عامل مؤثر بر معنای دریافتی آنان از موسیقی رادیو است و هرکدام از این مخاطبان بر اساس جایگاه اجتماعی خود، تجربه‌های شخصی، ارزش‌ها، باورها و فرایندهای اجتماعی و سیاسی معنای مورد نظر خود را از موسیقی رادیو پیام و رادیو آوا دریافت می‌کنند. همچنین نتایج حاکی از آن است که مخاطبان، با توجه به وضعیت اجتماعی خود و فضای سیاسی حاکم بر جامعه، ایدئولوژی موجود در محتوای موسیقی‌های پخش‌شده از رادیو را در قالب خوانش‌های توافقی، تقابلی و انتقادی تفسیر می‌کنند.

تازه های تحقیق

باوجود اهمیت موسیقی در زندگی روزمره مردم و همچنین نقشی که رادیو در ذائقه‌سازی موسیقیایی ایفا می‌کند، پژوهش‌های اندکی در حوزه دریافت موسیقی رادیو انجام گرفته است. هرچند در خصوص موسیقیِ رادیو پژوهش‌هایی انجام شده‌اند که بر نقش موسیقی در میزان اثرگذاریِ تبلیغات رادیویی، عوامل تأثیرگذار بر پخش ژانرهای مختلف موسیقی و موضوع‌هایی ازاین‌دست تأکید داشته‌اند اما خوانشِ مخاطبان از موسیقیِ رادیو به‌ویژه رادیو پیام و رادیو آوا چندان مورد توجه نبوده است.

شناخت خوانشِ مخاطبانِ رادیو پیام و رادیو آوا از موسیقی پخش‌شده در این دو رادیو می‌تواند به مدیران و برنامه‌ریزان رادیو در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق‌تر تولید و پخش برنامه‌های موسیقی‌محور در این دو رادیو کمک کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on Reception of Tehranian Audience from the Music of "Radio Payam" and "Radio Ava"

نویسندگان [English]

  • Azam Ravadrad 1
  • Abdollah Bicharenlou 2
  • Fatemeh Mohrikhah 3

1 Full Prof. In Sociology, Tehran Uni., Tehran, Iran

2 Assistant Prof. In Media Management, Tehran Uni., Tehran, Iran

3 Cultural Studies

چکیده [English]

This research was conducted to study the factors affecting the music consumption of Radio Payam and Radio Ava, and also identify the audience's perceptions of the music of these two radios. The research was on the peterson's plural readings consumption, the concept of taste and lifestyle theory derived from Bourdieu's approach to cultural consumption and perception theory, with a focus on Hall's approach. To do the research, in-depth interviews were conducted with 23 Tehranian audiences on the two radio channels "Payam" and "Ava", and the theme analysis method was used to analyze the data. The research findings were extracted in the form of 3 main themes and 16 sub-themes. The results showed that the studied samples have a plural readings taste and radio is the second source of access to music for them. According to the theory of rception, the social position of people is the most important factor influencing the meaning they receive from radio music, and each of them based on their social position, personal experiences, values, beliefs and social and political processes, perceive their own meaning from the radios’ musics. Also, the audience interprets the ideology of the content of the music broadcasted on the radio as negotiated, preferred and critical readings, according to their social status and the political atmosphere in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consumption
  • Reception
  • Music
  • Audience
  • Radio Payam
  • Radio Ava
استوری، جان. (1389). مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه (ترجمه حسین پاینده). تهران: آگاه.
اسدی، زهرا. (1391). مطالعه کیفی تحلیل مصرف و دریافت موسیقی توسط جوانان ایرانی ساکن در شهر کرج. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
اسمیت، فیلیپ. (1383). درآمدی بر نظریه فرهنگی (ترجمه حسن پویان). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
انگلیس، دیوید. (1391). فرهنگ و زندگی روزمره (ترجمه علیرضا مرادی). تهران: تیسا.
بارکر، کریس. (1387). مطالعات فرهنگی؛ نظریه و عملکرد (ترجمه مهدی فرجی و نفیسه حمیدی). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
باقری، مهدی. (1397). الگوی مصرف موسیقی مردمپسند کردی در کردستان ایران. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد رشته اتنوموزیکولوژی، دانشگاه هنر.
باکاک، رابرت. (1381). مفاهیم علوم اجتماعی: مصرف (ترجمه خسرو صبری دشتی). تهران: شیرازه.
بیچرانلو، عبدالله. (1393). رسانه موسیقی و جوانان ایرانی؛ با تمرکز بر موسیقی در تلویزیون‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان. رسانه، 95، 119- 101.
چلنگر، زهراسادات. (1392). سیاستگذاری موسیقی و موسیقی مناسبتی در صداوسیما. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
حسینی، سارا. (1396). بررسی جامعهشناختی مصرف فرهنگی با همه چیزپسندی فرهنگی: مورد استادان و کارمندان دانشگاه تربیت مدرس. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
خاکسار، امین. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر مصرف موسیقی در شهر اصفهان. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد، رشته اقتصاد هنر، دانشگاه هنر اصفهان.
خجسته، حسن. (1388). مخاطب‌شناسی در رادیو. پژوهش و سنجش، 26، 70- 49.
دورینگ، سایمون. (1378). مطالعات فرهنگی (ترجمه نیما ملک‌محمدی و شهریار وقفی‌پور). تهران: آینده‌پویان.
رضایی بایندر، محمدرضا. (1379). مخاطب، مفهومی پیچیده درعین‌حال ساده. مجله سروش، 990.
رعنایی، زهرا. (1393). بررسی نقشها و معانی موسیقی در زندگی روزمره جوانان (15-29 سال) شهر تهران. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
شویره، کریستین و الیویه، فونتن. (1385). واژگان بوردیو (ترجمه مرتضی کتبی). تهران: نی.
فاضلی، محمد. (1384). جامعه‌شناسی مصرف موسیقی. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 28، 54- 27.
فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی. تهران: صبح صادق.
فلیک، اووه. (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی (ترجمه هادی جلیلی). تهران: نی.
کاظمی، عباس. (1387). مطالعات فرهنگی: مصرف فرهنگی و زندگی روزمره. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
کرایسل، اندرو. (1387). درک رادیو (ترجمه معصومه عصام). تهران: طرح آینده.
کرمی، مجید. (1395). مطالعه جامعهشناختی سبک زندگی جوانان با تأکید بر مصرف موسیقایی: مورد مطالعه جوانان شهر تهران. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه خوارزمی تهران.
گرنفل، مایکل. (1389). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو (ترجمه محمدمهدی لبیبی). تهران: افکار.
محمدی سیدکلایی، میرحمزه. (1392). تحلیل دریافت مردم قائمشهر از موسیقی محلی مازندران با رویکرد پدیدارشناسانه. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
مورلی، دیوید. (1397). تلویزیون، مخاطب و مطالعات فرهنگی (ترجمه سیروان عبدی). قم: لوگوس.
مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1389). نظریههای رسانه: اندیشههای رایج و دیدگاههای انتقادی. تهران: انتشارات همشهری.
مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1384). مطالعه تطبیقی نظریه کاشت و دریافت در ارتباطات. تهران: مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامه‌ای.
وخشور، حسن. (1386). بررسی وضعیت آموزش موسیقی و نگرش استادان و مدیران درباره هویت موسیقی ایرانی در آموزشگاههای آزاد و هنرستانهای موسیقی شهر تهران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
وودوارد، یان. (1397). فهم فرهنگ مادی (ترجمه شایسته مدنی لواسانی). قم: لوگوس.
هدایتی، محمد. (1391). تأثیر مصرف فرهنگی بر انگارههای هویتی جوانان: بررسی جوانان شهر پاوه. پایان‌نامه‌‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
Homan, S. (2007). “Classic Hits in a Digital Era: Music Radio and the Australian Music Industry”. Media International Australia, 123 (1), 95-108.
Martín-Santana, J.; Eva Reinares, L. & Pedro, R. (2015). “Effectiveness of Advertising Formats in Television”. International Journal of InternetMarketing and Advertising, 9(2), 85-102.