نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، دانشیار و عضو هیئت علمی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران ، ایران

3 دکتری روان‌شناسی و علوم تربیتی، استاد و عضو هیئت علمی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر، به‌منظور استخراج الگوی رفتاری سیمای ملی در افزایش سواد سلامت مخاطبان با ویژگی میان‌رشته‌ای‌، هدف کاربردی و ماهیت توصیفی ، تبیینی، با روش آمیخته و نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای در دو مرحله کیفی و کمی انجام پذیرفته است. در مرحله (کیفی) و پاسخ به پرسش اول، مبنی بر چیستی مضامین برنامه‌ها به شیوه استدلال استقرایی از مجموعه مضامین پایه و سازمان‌دهنده‌، به سه مضمون فراگیر: تغییر الگوی رفتاری و سبک زندگی بینندگان، پیشگیری از بیماری‌ها و توانمند‌سازی مخاطبان دست یافتیم. همچنین از مقایسه برنامه‌ها در دو بازه زمانی بر اساس پرسش دوم‌، مبنی بر اینکه چه تغییراتی در مضامین برنامه‌های شبکه پس از کرونا ایجاد شده است؟ تفاوت‌های اندکی مشاهده شد. برای پاسخگویی به پرسش سوم و مقایسه مضامین سلامت جسمانی با نظریات کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، کاستی‌های موجود در برنامه‌ها از‌قبیل بی‌توجهی به تقویت شهروندی فعال و شناخت حقوق افراد به‌عنوان بیمار، ضعف در آگاه‌سازی و جهت‌یابی به‌عنوان مصرف‌کننده محصولات و دستیابی به ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای بهبود سلامت مشخص شدند. در مرحله (کمی) از آزمون فریدمن برای فرضیه اول، مبنی بر اولویت بعد جسمانی در میان ابعاد گوناگون سلامت و آزمون تی وابسته برای فرضیه دوم، مبنی بر نبود تفاوت معنادار در زمان برنامه‌های سلامت جسمانی در دو بازه زمانی مورد نظر استفاده شده که به تأیید هر دو انجامید.

تازه های تحقیق

نوآوری‌های پژوهش

‌توجه به ابعاد و شاخص‌های سلامت در مضامین برنامه‌ها و مقایسه آن دیدگاه‌های کارشناسان سازمان بهداشت جهانی با هدف نزدیک ساختن دیدگاه‌ها و رفع کمبودها و کاستی‌ها، از نوآوری‌های پژوهش بوده‌اند.

محدودیت‌های پژوهش

دستیابی به برنامه‌های ادوار گذشته‌، کسب اجازه از مراجع ذی‌صلاح و زمان‌بر بودن این فرایند، از محدودیت‌های پژوهش بوده‌اند.

از مدیریت محترم شبکه سلامت و دست‌اندرکاران بایگانی برنامه‌ها برای جمع‌آوری داده‌ها سپاسگزاری می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Health Literacy on TV Channel (Salamat) Before and After the Corona Pandemic

نویسندگان [English]

  • Mina Nemati S 1
  • Afsaneh Mozaffari 2
  • Ali Delavar 3

1 Social Communication Sciences

2 Associate Prof. In Social Communication Sciences, Islamic Azad Uni. Science and Research Branch, Tehran, Iran

3 Full Prof. In Psychology, Allameh Tabataba'i Uni.

چکیده [English]

This study was conducted to extract the behavioral pattern represented from TV to increase the health literacy of the audience. The purpose of the research is applied with descriptive - explanation nature that has been done by mixed method and stratified random sampling in two qualitative and quantitative stages. In the qualitative stage, three comprehensive themes were extracted from the basic and organizing themes by inductive reasoning: changing the viewers' behavior and lifestyle, disease prevention, and audience empowerment. Also, in response to the second question about what changes have been made in the content of the channel programs after Corona, a slight difference was observed by comparing the programs in two time periods. By comparing physical health themes with the views of WHO experts, the shortcomings of the programs were identified: neglecting strengthening active citizenship and recognizing the rights of individuals as patients, failure to inform and orient people as a consumer of products, and failure to access to health care providers to improve health. In the quantitative stage, Friedman T-dependent test was used to test the research hypotheses. In this way, among the various dimensions of health, the physical dimension takes precedence. There was no significant difference between physical health programs in the two time periods used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Health Literacy
  • Health TV Channel
  • Pandemic
  • Corona
احمدزاده اراجی، شاهین؛ ابوالفضل، دانایی و عطااله، ابطحی. (1397). رابطه چابک‌سازی منابع انسانی و مدیریت اخلاق با حل بحران سازمان‌های رسانه‌ای. اخلاق در علوم و فنّاوری، 13(3).
ایزدی، لویا و همکاران. (1399). شناسایى عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری در بحران در سازمان‌های رسانه‌ای. آموزش بهداشت و ارتقاى سلامت، 8 (4).
تانکارد، جیمز و جوزف، سورین. (1399). نظریه‌های ارتباطات (ترجمه علیرضا دهقان). انتشارات دانشگاه تهران.
دقیقی خداشهری، آمنه و لیلا، بانشی. (1393). رابطه میان زمان تماشای برنامه‌های تلویزیون با اضافه‌وزن و اضطراب دانش‌آموزان ابتدایی. پژوهش‌های ارتباطی، 4(80).
دلاور، علی و شیرین، کوشکی. (1396). روش تحقیق آمیخته. چاپ چهارم، تهران: ویرایش.
دلاور، علی. (1398). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم‌انسانی و اجتماعی. چاپ هجدهم، تهران: رشد.
دیویس، مارک. (1399). پاندمی، مردم و روایت (ترجمه اسماعیل یزدان‌پور). مقدمه خانیکی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
راثی تهرانی، حبیب. (1389). سنجش نگرش مخاطبان تلویزیون نسبت به تأثیر پیام‌های سلامت نقش تلویزیون در ترویج سلامت شهروندان 51 سال به بالای تهرانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، گروه علوم ارتباطات، تهران.
رمضانخانی، علی و شهلا، قنبری. (1386). نقش رسانه‌ها در پیشگیری از بیماری‌ها. پژوهش و سنجش (پژوهش‌های ارتباطی)، 14(50).
شاقلانی، زهرا. (1396). بررسی رابطه بین سواد رسانه‌ای و سواد سلامت دانشجویان کارشناسی ارشد، مطالعه موردی دانشگاه علم و فرهنگ. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران.
صراطی شیرازی، منصوره و مرضیه، گل‌تاجی. (1397). مطالعه آلتمتریک مقالات علمی حوزه سواد سلامت در رسانه‌های اجتماعی. پایش، 17(3).
عباسی، زهرا. (1393). رابطه سطح سواد رسانه‌ای و سواد سلامت دانشجویان در استفاده از اینترنت (از دیدگاه دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد گروه علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی، پردیس آموزش‌های غیرحضوری، تهران.
عبدالهیان، حمید و زهرا، اجاق. (1391). خوراکی‌های تبلیغ شده در تلویزیون از منظر ارزش غذایی و تأثیرگذاری بر چاقی کودکان. پژوهش‌های ارتباطی، (19) 4.
عبدالهی‌نژاد، علیرضا؛ حسین، بصیریان جهرمی و مرضیه، نحوی. (1397). مطالعه سیاست‌های رسانه ملی در ارتباطات سلامت. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 14(51).
علیپور، مهدیس. (1391). نقش برنامه‌های بهداشتی و پزشکی تلویزیون بر سلامت جسمانی و روانی پیامگیران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، پردیس آموزش‌های نیمه‌حضوری، گروه علوم ارتباطات، تهران.
فرهنگی، علی‌اکبر و صدیقه، ببران. (1394). مدیریت رسانه. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
متولی، کاظم. (1384). افکار عمومی و شیوه‌های اقناع. چاپ اول، تهران: بهجت.
نصراللهی، اکبر. (1400). مدیریت بحران در کشور نیاز به بازنگری دارد. تهران: خبرگزاری ایرنا.
ولدی، سردار. (1395). ارزیابی عملکرد شبکه سلامت سیمای جمهوری اسلامی ایران در افزایش سلامت جامعه از منظر مخاطبان و متخصصان سلامت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، دانشکده ارتباطات، تهران.
Griffiths, W. & Knutson, AL. (1960). The Role of Mass Media in Public Health. American Journal of Public Health and the Nation Health.
Higgins, J. W. (2012). Exploring the Borderlands between Media and Health: Conceptualizing ‘Critical Media Health Literacy’ The National Association for Media Literacy Education’s Journal of Media Literacy Education.
Jezairy, H. (2007). Report of The Regional Committee Eastern Mediterranean, to the Fifty-fourth Session of Cairo, Egypt.
Levin-Zamir, D. & Bertschi, S. (2018). Media Health Literacy, Health Literacy and the Role of the Social Environment in Context. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(8).
Nutbeam, D. (1998). “Health Promotion Glossary.
Redman, S.; Spencer, EA. & Sanson-Fisher, RW. (1990). The Role of Mass Media in Changing Health-Related Behavior: A Critical Appraisal of two Models. Health Promotion International.