نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم ارتباطات، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی گروه ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

چکیده

 این پژوهش  با هدف مطالعه چشم‌انداز هویت اجتماعی زنان شهر تهران بر اساس استفاده از اینستاگرام و با میانجی‌گری متغیرهای جمعیت‌شناختی، طراحی و اجرا شده است. پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف؛ کاربردی و به‌لحاظ ماهیت موضوع روش علّی و تکنیک آن پیمایش است که با ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه زنان ساکن شهر تهران در سال 1399 بوده و نمونه آماری بر اساس جدول نمونه مورگان 303 نفر را در برگرفته است. برای سنجش متغیرهای پژوهش از دو نوع پرسشنامه استفاده شده است؛ پرسشنامه محقق‌ساخته مربوط به میزان و نوع استفاده از اینستاگرام و پرسشنامه استاندارد هویت اجتماعی صفاری‌نیا و روشن. نتایج به‌دست آمده از رگرسیون گام‌به‌گام نشان می‌دهد که تعداد دفعات چک ‌کردن اینستاگرام در طول هفته و سابقه حضور در اینستاگرام، بر هویت اجتماعی زنان شهر تهران، اثر پیش‌بینی‌کننده داشته ‌است. در گام اول 9/1 درصد از هویت اجتماعی زنان با ‌تعداد چک‌ کردن اینستاگرام در طول هفته، تبیین‌شده و در گام دوم با وجود سابقه حضور، به 1/4 درصد است، به این ‌معنی که تکرار استفاده از اینستاگرام (تعداد دفعات چک ‌کردن در طول هفته) اثر مثبت و طول مدت عضویت در اینستاگرام ، اثر منفی بر هویت اجتماعی زنان مورد مطالعه داشته است. ‌از میان متغیرهای جمعیت‌شناختی نیز میزان تحصیلات، دارای نقش مثبتی در پیش‌بینی هویت اجتماعی زنان شهر تهران بوده است. در گام بعدی رگرسیون؛ متغیرهای رشته علوم انسانی، متأهل بودن، خانه‌دار بودن و سن زنان، معنا‌دار نبوده و نقشی در پیش‌بینی هویت اجتماعی آنان نداشته است.

تازه های تحقیق

نوآوری و محدویت‌

  اغلب پژوهش‌هایی که تاکنون پیرامون رسانه‌ها و هویت انجام شده‌اند محدود به بررسی هویت تحت تأثیر رسانه‌های خارجی و فناوری‌های نوین ارتباطی (شبکه‌های اجتماعی مجازی) بوده‌اند، حال آنکه هویت اجتماعی زنان تحت تأثیر اینستاگرام، کمتر مورد توجه و مطالعه قرار گرفته است. امری که پژوهش حاضر به آن مبادرت ورزیده و از این نظر، دارای نوآوری بوده است.

  محدودیت پژوهش حاضر این است که با توجه به سبک زندگی متفاوت زنان در کلان‌شهر تهران، نتایج آن قابل تعمیم به هویت اجتماعی زنان درسایر شهرها نیست و در صورت تعمیم، جوانب احتیاط علمی باید رعایت شود. محدودیت دیگر اینکه شبکه‎‌‌های اجتماعی مجازی، به لحاظ ماهیت و عملکرد با یکدیگر متفاوت هستند و نتایج حاصل از پژوهش حاضر در خصوص نقش و تأثیر اینستاگرام در هویت اجتماعی زنان، به سایر شبکه‌های اجتماعی مجازی قابل تعمیم نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Perspective of Women's Social Identity Based on the use of Instagram

نویسندگان [English]

  • Akram Borbour 1
  • Somayeh Tajik Esmaili 2

1 Communication Sciences

2 Assistant Prof. In Communication Sciences, Islamic Azad University, , Tehran East Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

This research was conducted with the aim of studying the perspective of social identity of women in Tehran based on the use of Instagram and with the mediation of demographic variables. The research is practical in terms of its purpose, and in terms of the nature is causal and was done by survey technique, using a questionnaire measurement tool. The statistical population included all women living in Tehran in 2019 and the statistical sample included 303 people based on Morgan's sample table. Two types of questionnaires have been used to measure research variables: a researcher-made questionnaire related to the amount and type of use of Instagram and a standard social identity questionnaire by Safarinia and Roshan. The results obtained from the step-by-step regression showed that the number of times using Instagram during the week and the history of being on Instagram have a predictive effect on the social identity of women in Tehran. In the first step, 1.9 percent of women's social identity was explained by the number of using Instagram during the week, and in the second step, it reached 4.1 percent despite the attendance record. This means that the repetition of using Instagram (the number of times of using during the week) has a positive effect and the duration of Instagram membership has a negative effect on the social identity of the women studied. Among the demographic variables, the level of education has a positive role in predicting the social identity of women in Tehran. In the next step, the regression of humanities variables, being married, being a housewife, and women's age, was not significant and did not play a role in predicting their social identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Identity
  • Instagram
  • Demographic Variables
  • Women of Tehran
احمد‌زاده کرمانی، روح‌الله. (1390). بازاندیشی در فرهنگ و رسانه. جلد 1، تهران: چاپار.
اسلوین، جیمز. (1380). اینترنت و جامعه (ترجمه عباس گیلوری و علی رادباوه). تهران: کتابدار.
اکبرزاده‌جهرمی، سید‌جمال‌الدین و اوین، احمدی. (1399). گونه‌شناسی هویت مجازی زنان کرد ایرانی در اینستاگرام. مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، 21 (52)، 1441-111.
ایمان، محمدتقی و طاهره، کیذقان. (1382). بررسی عوامل مؤثر بر هویت اجتماعی زنان (مطالعه موردی زنان شهر شیراز). علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 12 (44-45)، 79-107.
باتمانی، لیلا. (1394). مقایسه هویت ملی دانش‌آموزان پسر و دختر دوره متوسطه شهر تهران. نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان شناسی، تهران.
برگر، پیتر و توماس، لاکمن. (1381). ذهن بی‌خانمان، نوسازی و آگاهی (ترجمه محمد ساوجی). تهران: نی.
بیابانگرد، اسماعیل. (1384). روان‌شناسی نوجوانان. تهران: دفتر نشر انقلاب اسلامی.
تاملینسون، جان. (1381). جهانی شدن و فرهنگ (ترجمه محسن حکیمی). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
جنکینز، ریچارد. (1381). هویت اجتماعی (ترجمه تورج یاراحمدی). تهران: شیرازه.
حاجیانی، ابراهیم و حمیدرضا، محمدزاده. (1394). بررسی تأثیر فضای مجازی (اینترنت) برهویت ملی دانشجویان. مطالعات ملی، 16 (1)، 84-67.
دفلور، ملوین و اورت.ای، دنیس. (1387). شناخت ارتباطات جمعی (ترجمه سیروس مرادی). تهران: انتشارات صداو‌سیما.
رضادوست، کریم؛ جابر، مولائی و پویا، طوافی. (1399). تأثیر ابعاد جهانی شدن بر هویت جنسیتی (مورد مطالعه: جوانان شهر آبدانان). مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 18 (2)، 80-43.
رضایی‌، علی‌اکبر و محمدعلی، زهره‌ای. (1390). ابتکار عمل در برنامه‌ریزی و ارزیابی عملکرد فرهنگی. تهران: شرکت بین‌المللی پژوهش و نشر یادآوران.
رضوی، آل‌هاشم و همکاران. (1388). هویت‌های قومی، انسجام اجتماعی. علوم اجتماعی، 16، 23-16.
رهبرقاضی، محمود‌رضا؛ عباس، حاتمی و امین، عباسی. (1397). رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی و دگرگونی هویت‌های جمعی (با تأکید برهویت دینی، ملی و مدرن). مجلس و راهبرد، 25(95)، 33-58.
ساروخانی، باقر و مریم، رفعت‌جاه. (1383). عوامل جامعه‌شناختی مؤثر در باز‌تعریف هویت اجتماعی زنان. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)،2(1).
سفیری، خدیجه و الهام، عرب‌پور. (1400). مطالعه تجربه زیسته مادری و همسری در بین زنان سرپرست خانوار تهرانی. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 19(1)، 7-44.
شامانی، اسماعیل. (1395). رابطه استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با هویت جوانان شهر تهران. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 7 (28).
شایگان، فریبا و فاطمه، رستمی. (1390). هویت اجتماعی و احساس امنیت (مطالعه موردی زنان تهران). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 3(9)، 149-182.
صفاری‌نیا، مجید. (1391). آزمون‌های روان‌شناسی اجتماعی و شخصیت. تهران: کتاب ارجمند.
عبدالحسینی، اشرف و حقیقتیان، منصور. (1394). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر هویت اجتماعی (مورد مطالعه: جوانان 15 تا 29 ساله شهر اصفهان). مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 6(18).
عقیلی، سید‌وحید و سمیه، تاجیک‌اسماعیلی. (1389). مقایسه هویت ملی دانش‌آموزان دختر وابسته و غیر وابسته به اینترنت (چت). تعلیم و تربیت، 26(2)، 71-94.
کاروانی، عبدالطیف. (1397). تعامل در فضای مجازی و تأثیر آن بر هویت ملی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان. مطالعات ملی، 19(2).
کاستلز. مانوئل. (1380). عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ (ظهور جامعه شبکه‌ای) (ترجمه احد علیقلیان و همکاران). جلد1، تهران: طرح نو.
گیبینز، جان و بو، ریمر. (1388). سیاست پست مدرنیته (ترجمه منصور انصاری). تهران: گام نو.
گیدنز، آنتونی. (1378). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید (ترجمه ناصر موفقیان). تهران: نی.
گیدنز، آنتونی. (1399). پیامدهای مدرنیت (ترجمه محسن ثلاثی). تهران: مرکز.
گیدنز، آنتونی. (1400). جامعه‌­شناسی (ترجمه حسن چاوشیان). تهران: نی.
نژاداصغری، زکیه. (1395). بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی (تلگرام) بر تغییر هویت دینی کاربران. همایش ملی زنان، خانواده و شبکه‌های اجتماعی مجازی. انجمن ایرانی مطالعات زنان.
نیکخواه‌قمصری، نرگس و فاطمه، منصوریان‌راوندی. (1392). تأملی بر رابطه فضای مجازی و هویت جنسیتی: مطالعه موردی کاربران اینتزنت در شهر کاشان. مطالعات رسانه‌ای، 9 (27).
هال، استوارت. (1383). هویت های قدیم و جدید، قومیت های قدیم و جدید (ترجمه شهریار وقفی‌پور). ارغنون، 24.
Alharbi, A.; Dong, H. & Khalil, I. (2021). Social Media Identity Deception Detection: A Survey”. ACM Computing Surveys, 54(3), 1-35.
Buss, J.; Le, H. & Haimson, O. L. (2021). Transgender Identity Management Across Social Media Platforms, Media, Culture & Society, First Published June 27, 2021 Research.
Chau, D & Lee, C. (2017). Discursive Construction of Identities in a Social Network-Educational Space. Discourse, Context & Media, 18.
Giddens, A. (2011). Modernity. Pyamdhay, Translation M. Salas, Tehran, Markaz Publications.
Goffman, E. (1959). The Presentation of Self in Everyday Life, New York: Doubleday.
Jenkines, R. (2008). Social Identity. London: Rutledge.
Marino, C. et al. (2016)."Modeling The Contribution of Personality, Social Identity and Social Norms to Problematic Facebook Use in Adolescents". Addictive Behaviors, 63.
Montalbano, L. L. (2019). Gender, Race, and Social Identity in American Politics: The Past and Future of Political Access. Rowman & Littlefield, 308.
Shafie، A. & Nayan, O. (2012). Constructing Identity Through Facebook Profiles. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 65.
Turkle, S. (1999). Life on The Screen. Simon and Schuster.York: Basic Books.