نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری حقوق بین‌الملل، مدرس حوزه و دانشگاه

چکیده

ضرورت خبر در طول تاریخ آنچنان بوده که از آن به‌عنوان ابزای برای ترغیب، تهییج و بسیج افکار عمومی استفاده می­ شده است. برخی از برنامه­ های خبری، همواره از هنجارهای قاعده ­مند برای بسط و گسترش ارزش‌ها یا حتی شکل‌دهی به آنها استفاده می‌کنند؛ اما برخی دیگر، با هدف حفظ منافع خود، اخبار نادرست و گمراه ­کننده را در جامعه نشر می­ دهند. از سوی دیگر، افزایش حجم و سرعت مبادله اطلاعات و اخبار در جهت حفظ انسجام اجتماعی باعث شد‌ که نوع و روش انتقال اطلاعات و اخبار نیز متغیر شود؛ از‌این‌رو، شناخت قواعد در درک، فهم و تنظیم خبر به خبرنگار کمک می­ کند و می ­تواند در قالب معیارهایی برای مقایسه، ارزش گذاری و گزینش رویدادهای روز مورد استفاده قرار گیرد. پژوهش حاضر، با روش‌‌ اسنادی و نیز رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و با بهره­ گیری از منابع کتابخانه ­ای، به بررسی شاخص ­های کاربردی قاعده عدالت در خبررسانی از منظر حقوق مخاطب پرداخته است.

تازه های تحقیق

نوآوری و محدودیت

موضوع کاربرد قاعده عدالت در خبررسانی از منظر حقوق مخاطب از‌جمله مسائل جدید و کاربردی است که در پژوهش ­های پیشین کمتر مورد توجه بوده است، همچنین از نقاط مثبت پژوهش حاضر کاربردی بودن آن است چنان‌که یافته­ های هنجارمند فقهی و حقوقی آن به‌عنوان متغیرها و شاخص ­های حوزه خبررسانی در سطح داخلی و بین­ المللی و در بسترهای برودکست و برودبند قابل بهره ­برداری است.

ازجمله محدودیت­ های این پژوهش، کمبود مطالب و منابع مرتبط با موضوع بوده است، ضمن اینکه پژوهش‌های موجود در این زمینه نیز فاقد نگرش تطبیقی به صورت کاربردی هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Application of the Rule of Justice in News Reporting from the Perspective of Audience Rights

نویسنده [English]

  • Moslem Maleki

Public International Law, University Lecturer

چکیده [English]

The necessity of news throughout history has been such that it was used as a tool for persuading, stimulating and mobilizing public opinion. Some news programs constantly use regular norms to expand and even shape values. But some others spread false and misleading news in the society in order to protect their interests. On the other hand, the increase in the volume and speed of information and news exchange in order to maintain social cohesion caused the type and method of information and news transmission to change. Therefore, knowing the rules helps the reporter to understand and adjust the news and it can also be used in the form of criteria for comparing, evaluating and selecting the events of the day. In this study, the author examines the practical indicators of the rule of justice in news reporting with the use of library resources, using documentary methodology and a descriptive-analytical approach, from the perspective of the audience's rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • News
  • Rules of Jurisprudence
  • Justice
  • Audience
  • Media
آشنا، حسام ­الدین. (1389). قرآن‌پژوهی با رویکردی خبری­­ ارتباطی. خبر تحلیل شبکه­ ای و تحلیل گفتمان. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
احدزاده، اشرف‌سادات. (1390). اخلاق رسانه ­ای در خبر. چاپ دوم، تهران: ارون.
استاینر، هیلل. (1385). مفهوم عدالت (ترجمه محمد راسخ). مجلس و پژوهش، 51.
اسماعیلی، محسن و عبدالله جلالی. (1391). نظام هنجاری اطلاع‌رسانی در فقه شیعه. رسانه، 89.
بدیعی، نعیم و حسین، قندی. (1380). روزنامه ­نگاری نوین. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
بدیعی، نعیم. (1380). روزنامه‌نگاری‌حرفه ­ای. مجموعه مقالات. چاپ سوم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ ها.
برزین، مسعود. (1366). فرهنگ اصطلاحات روزنامه‌نگاری. چاپ اول، تهران: بهجت.
بندریگی، محمد. (1374). المنجد. جلد1، چاپ اول، تهران: ایران.
بیچرانلو، عبدالله. (1390). توسعه عدالت زبانی. راهبرد رسانه برای ایجاد جامعه زمینه‌ساز، مشرق موعود (18).
پروین، خیراله. (1389). نقش دولت در آزادی مطبوعات. مجموعه مقالات همایش حقوق مطبوعات. چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات حقوق بشر و انجمن علمی دانشجویی حقوق دانشگاه تهران.
پورعزت، علی­ اصغر. (1388). درآمدی بر مبانی عدالت سیاسی در نهج البلاغه، نظریه سیاسی عدالت در اسلام. چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پویا، علیرضا. (1389). خبر و خبر رسانی در قرآن. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشکده صداوسیما.
تاجیک نشاطیه، نرگس. (1385). مفهوم عدالت در اندیشه جان استوارت میل. تهران: انتشارات مؤسسه تحقیقات توسعه علوم انسانی.
جر، خلیل. (1373). فرهنگ لاروس (ترجمه حمید طبیبان). چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.
جلالی، عبدالله. (1391). نظام اطلاع ­رسانی در فقه شیعه. بازتاب اندیشه، 118.
حقیقت، صادق. (1383). مسئله‌شناسی مطالعات سیاسی اسلامی. چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه. دوره جدید زیر نظر محمدمعین و سیدجعفر شهیدی. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
الذنون، حسنعلی. (1975). فلسفه القانون، الطبعه الثانی، بغداد.
راندال، دیوید. (1382). روزنامه‌نگاری حرفه ­ای (ترجمه علی اکبرقاضی‌زاده). چاپ اول، تهران: مؤسسه انتشارات روزنامه ایران.
راولز، جان. (1388). عدالت به‌مثابه انصاف (ترجمه عرفان ثابتی). چاپ سوم، تهران: ققنوس.
رورتی، ریچارد. (1388). اولویت دموکراسی بر فلسفه (ترجمه خشایار دیهیمی). چاپ سوم، تهران: طرح نو.
سروش محلاتی، محمد. (1389). بی­طرفی، شرط داوری. چاپ اول، تهران: انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی.
سیاح، احمد. (1370). فرهنگ بزرگ جامع نوین. جلد1، چاپ 14، تهران: انتشارات اسلام.
شاه­ حیدری­ پور، محمدعلی و مجتبی، همتی. (1389). شرح اصول رفتار قضایی. چاپ اول، تهران: خرسندی.
شبستری، محمدمجتهد. (1379). ایمان و آزادی. تهران: طرح ­نو.
شکرخواه، یونس. (1378). خبر. تهران: مرکز گسترش آموزش رسانه.
شمس ­الدین، محمدمهدی. (1380). جامعه سیاسی اسلام (ترجمه سیدمرتضی آیت‌الله‌زاده ‌شیرازی). چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صالح، علی پاشا. (1383). سرگذشت قانون. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
علی‌اکبری بابوکانی، احسان و محمدتقی، فخلعی و محمدحسن، حائری یزدی. (1393). عدالت در اطلاع‌رسانی از منظر فقه. دین و ارتباطات، 1 (45).
فخارطوسی، جواد. (1385). پژوهش فقهی در خبر و خبرگزاری. چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
فصیح‌رامندی، منصوره. (1394). تعامل حقوق رسانه و حقوق مخاطب. پایان‌نامه‌دکتری دانشگاه خوارزمی، تهران.
فهری، ابوالحسن .(1380). فرهنگ المحیط. چاپ اول، تهران: یادواره کتاب.
قربانی، حسن. (1385). چگونه گزارش خبری تلویزیونی بسازیم. چاپ اول، تهران: سروش.
کاتوزیان، ناصر و همکاران. (1382). آزادی اندیشه و بیان. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تهران.
گیلک حکیم‌آبادی، محمدتقی. (1380). امام علی. دولت و سیاست­ های اقتصاد. کتاب نقد، 19.
مالکی، جلیل و زهرا، واعظی. (1391). آزادی مطبوعات در منظر حق دسترسی آزاد به مطبوعات. رسانه، 23 (89).
محسنیان­ راد، مهدی. (1371). روش­ های مصاحبه­ های خبری. تهران: مرکز مطالعات وتحقیقات رسانه­ ها.
مدرسی طباطبایی، حسین. (1410). مقدمه­ ای بر فقه شیعه (ترجمه آصف‌فکرت). با عنوان «رسالة فی العدالة»، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
مصطفوی، محمدکاظم. (1412). القواعد. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
مطهری، مرتضی. (1409). مبانی اقتصاد اسلامی. چاپ اول، تهران: حکمت.
معتمدنژاد، کاظم و ابوالقاسم، منصفی. (1382). روزنامه‌نگاری. چاپ چهارم، تهران: سپهر.
منتظری، حسینعلی. (1367). دراسات فی‌ولایة الفقیه و فقه الدولة‌الاسلامیة (ترجمه محمود صلواتی). جلد 2، تهران: مؤسسه کیهان.
منصوری لاریجانی، اسماعیل. (1385). منشور عدالت. چاپ اول، تهران: مهدی‌القرآن.
مهریزی، مهدی. (1376). عدالت به‌مثابه قاعده فقهی، نقد و نظر، 2و 3.
نعمتی‌انارکی، داوود. (1380). نقش رسانه‌های گروهی در اطلاع‌رسانی و عوامل بروز بی‌اعتمادی مخاطب نسبت به خبر. پژوهش‌های ارتباطی، 8 (27).
یثربی‌قمی، سیدعلی. (1374). مقدمه علم حقوق و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. چاپ اول، قم: دفتر نشر نوید اسلام.
Solomon, R.C. & Murphy, M.C. (1999). What Is Justice?: Classic and Contemporary Readings. Second Edition, Oxford University Press.
Campbell , T. (2001). Justice: Issues in Political Theory. Second Edition,  Macmillan press Ltd.