نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق عمومی، هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

رسانه ابزار انتقال پیام جمعی است و این رسانایی، رکن رکین جامعه مردم‌‌سالار است. در چنین جامعه‌­ای مردم از طریق رسانه از حقوق و تکالیف خود مطلع می‌شوند و به ایفای نقش­‌های کلیدی در تصمیم‌­سازی، مشارکت در حکمرانی و دعوت به خیر وفق اصول سوم‌و‌هشتم قانون اساسی می­‌پردازند. این مشارکت‌­ها و بهره‌­مندی­‌ها مردم و از سوی دیگر، کنشگری رسانه­‌ها و کارگزاران آنها، تابع الزاماتی قانونی است که باید مطابق ماهیت صریح و شفاف قانون، از هرگونه پرده‌پوشی مصون و به‌نحوی کامل در اختیار مردم باشد؛ بنابراین، تدوین و تنقیح قوانین رسانه‌­ای مشتمل بر گردآوری، طبقه‌بندی و تمییز قوانین مجری و معتبر از غیر، امری ضروری است که به‌دلیل پیچیدگی­‌های رسانه به‌ویژه تحولات فناورانه و همچنین قانونگذاری اشتراکی مجلس شورای اسلامی با سایر نهادهای واضع قاعده، ساده نیست. پرسش اصلی در این مقاله، ناظر به چیستی و چگونگی تنقیح قوانین راجع‌به رسانه است که با روشی اسنادی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به آن پرداخته خواهد شد. یافته­‌های پژوهش نیز از چالش‌­های مفهومی و نهادی تنقیح، لزوم تنقیح بر محور تفسیر غایت­‌مدار و صیانت از اصل حاکمیت قانون، شفافیت و انسجام قانون، برابری و امنیت حقوقی ـ قضایی حکایت دارند.

تازه های تحقیق

نوآوری

توجه به تنقیح قوانین رسانه‌ها در ارتباط با «حق» و «آزادی» شهروندان و ملت، در بررسی الزامات قانونی و ارائه سازکارهای لازم برای تحقق این مهم، از نوآوری‌های این پژوهش، به دور از بیان کلیات و مسائل عمومی تنقیح است. 

محدودیت‌

تنقیح در ایران امر جدیدی است و شناسه‌گذاری (کدینگ کردن) در میان قوای سه‌گانه، با وجود قانون تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور (مصوب ۱۳۸۹) همچنان از یک روش، دستورالعمل و تعداد واحد تبعیت نمی‌کند. تعداد کدهای مصوب شورای تنقیح قوانین مجلس شورای اسلامی هم‌اکنون مطابق پیوست این مقاله، به 54 مورد رسیده و کد شماره (30) به «رسانه» اختصاص یافته است. همچنین شناسه‌گذاری قوانین و مقررات در دولت (قوه مجریه) به عدد 94 کد رسیده که یکی از آنها با عنوان «مطبوعات و وسایل ارتباط‌ جمعی»، برای رسانه در نظر گرفته شده است.

با‌این‌حال، این تعداد شناسه (کد) در حال تغییر است و مبانی آنها به‌طور شفاف، به همراه استدلال­‌های شناسه‌گذاری کمتر اطلاع رسانی می‌­شود. به‌طور ویژه در خصوص رسانه، رژیم حقوقی مشابهی برای تنوع رسانه­‌ها وجود ندارد، ضمن اینکه رویکردهای مربوط به وضع قواعد حقوقی نیز در این خصوص متفاوت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Codification of Media Laws

نویسنده [English]

  • Seyyed Mohammad Mehdi Ghamami

Assistant Prof. In Public Law, Faculty of Imam Sadegh University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The media is a means of conveying a collective message, and this communication is the cornerstone of a democratic society. In such a society, people are informed about their rights and duties through the media, and play key roles in decision-making and participation in governance and calling for the good according to the third and eighth principles of the constitution. These participations and benefits on the part of the people and on the other hand the activism of the media and their brokers, are subject to the legal requirements, which should be protected from any kind of veiling and fully available to the people according to the clear and transparent nature of the law. Therefore, the codification of media laws, including the compilation, classification and distinction of executive and valid laws from others, is a necessary matter, which is simple due to the complexities of the media, especially technological developments, as well as the joint legislation of the Islamic Parliament with other rule-making institutions. The author's question in this article is about what and how to codify the laws about the media, which will be addressed with a documentary method and a descriptive-analytical approach. The findings of the research also indicate the conceptual and institutional challenges of codification, and the necessity of codification on the axis of goal-oriented interpretation and protection of the principle of the rule of law, transparency and coherence of the law, equality and legal-judicial security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media
  • Codification
  • Citizenship Rights
  • Law
  • Principle of Legal Security
آقایی طوق، مسلم. (1396). نگاهی مفهوم‌شناختی به تدوین قوانین و تمییز آن از تنقیح. مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، (1)، 97-111.
استرنیانی، دومینیک. (1392). مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ عامه (ترجمه ثریا پاک‌نژاد). تهران: کتابخانه فروردین.
اسلامی­‌پناه، علی. (بی‌­تا). اصول و ضوابط تنقیح قوانین. معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی.
اسماعیلی، محسن. (۱۳۸۲). قانون مطبوعات و سیرتحول آن در حقوق ایران. چاپ چهارم، تهران: سروش.
اسماعیلی، محسن. (1391). گفتارهایی در حقوق رسانه. ج 1 و 2، تهران: شهر.
بربان، کی. (1387). تدوین و تنقیح قوانین: فواید و دشواری­ها (ترجمه علی‌اکبر گرجی). مجلس و پژوهش، 14( 56)، 200-220.
پروین، خیرالله و رضا، فرامرزی. (1400). کارکردهای تنقیح قوانین و مقررات و نقش آن در تضمین اصل امنیت حقوقی. تهران: مجد.
پروین، خیرالله؛ رضا، فرامرزی و امین، پاشایی‌امیری. (1399). تنقیح قوانین و مقررات گامی در تضمین اصل امنیت حقوقی. دانش حقوق عمومی، 9(30)، 95-116.
تقدیسیان، سعید. (1386). روش­ها و آثار تنقیح قوانین و مقررات. همایش علمی تنقیح قوانین و مقررات، انتشارات ریاست‌جمهوری.
سلطانی، سیدناصر. (1393). علل نافرجامی تدوین و تنقیح قوانین در ایران. پژوهش حقوق عمومی، 16(45)، 132-164.
سوری، نوشین و ریحانه، بیرامی. (1399). نقش فرهنگی مسجد و تأثیر آن بر رسانه‌های دیداری و شنیداری و کاهش آسیب‌های اجتماعی. دومین جشنواره تألیفات برتر علوم انسانی اسلامی، جایزه ویژه علامه‌جعفری‌(رضی)، 1-12.
صفایی، سید‌حسین. (1386). مبانی‌ نظری، ضرورت و اهداف تدوین و تنقیح قوانین و مقررات. گواه، 10، 74-76.
فرامرزیانی، پروانه؛ باقر، انصاری؛ محمد، سلطانی­‌فر و افسانه، مظفری. (1400). طراحی الگوی راهکارهای حمایت از حریم خصوصی کودکان درفضای مجازی. پژوهش‌های ارتباطی، 28(106)، 9-30.
کاتوزیان، ناصر. (1386). پیشنهاد تشکیل فرهنگستان حقوق به‌عنوان مرجع تنقیح. گواه، 10، 70-66.
کلیفورد، جی کریستیانز. (1385). فناوری و نظریه سه ‏وجهی رسانه. در بازاندیشی درباره رسانه، دین و فرهنگ. تهران: سروش.
BusinessDictionary , "What is media? definition and meaning", BusinessDictionary.com.
Colombo, J. R. (1994). Colombo's All-time Great Canadian Quotations, Toronto, Canada : Stoddart.
 Cory Janssen, "What is Communication Media? - Definition from Techopedia". Techopedia.com.
Dunston, B. (2002). "Postal System", The Chicago School of Media Theory.
François, D. (2013). Consolidation et Codification, Simplifier et Faciliter L’accès au Droit, Groupe de Travail Avenir des Publications Officielles, Zagreb/CROATIE, FORUM EUROPEEN DES JOURNAUX OFICIELS.
Gany, D. (2009). Nouveaux Médias: Mode D'emploi, Edipro.
Goertzel, B. (1994). Chaotic Logic; Language, Thought and Reality from the Perspective of Complex Systems Science . New York: Plenum Press.
Longtin, M.J. (2001). La Codification Comme élément ou Source de Justice. Les Cahiers de droit, 42( 3), 667–679.
LaMay, C. L. (2011). Exporting Press Freedom, Transaction Publishers.