نوع مقاله : مطالعه موردی

نویسندگان

1 دکترای جامعه‌شناسی فرهنگ، دانشیار دانشکده پژوهشگری اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران،

2 دانشجوی دکترای دین‌پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

پژوهش حاضر، با هدف مطالعه‌ دینداری بازنمایی شده در تلویزیون، مورد سریال مادرانه، نگاشته شده است. در این سریال که در ماه رمضان سال 1392 از شبکه سوم سیما پخش شد و بیشترین میزان بیننده و رضایت را جلب کرد، ارائه نوع دینداری، نمود خاصی دارد. این مطالعه، مبتنی بر نظریه بازنمایی انجام‌ شده است که بر اساس آن، رسانه‌ها نه به انتقال که به خلق معنا می‌پردازند و جهان را از طریق بازنمایی می‌سازند و بازنمایی می‌کنند. روش پژوهش، نشانه‌شناسی بوده است که بر مبنای آن، معانی نهفته در متن آشکار می‌شوند. بر این اساس، نشانه‌های دینی موجود در این سریال، استخراج و یافته‌ها، مطالعه و تجزیه‌وتحلیل شده‌اند. مبتنی بر نتایج به دست آمده، در این سریال، گونه‌ای از دینداری عرفانی (شهود‌گرا) با بن‌مایه‌های مریدی و مرادی، همراه با رویکرد اخلاقی و ارتباط با یک روحانی اخلاق‌گرا، به‌منزله دینداری مرجح، بازنمایی شده است. دو گونه‌ دینداری اخلاقی (اخلاق‌گرا) و مناسکی و شعائری (تکلیف‌گرا) نیز با محوریت اصلی دینداری شهودگرا مرتبط شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of Piety in Tv Series (Case: Madaraneh)

نویسندگان [English]

  • Aboutorab Talebi 1
  • Ehsan Gharani 2

1 Associate Prof. in Culturel Sociology, Allameh Tabataba'i Uni., Iran

2 Religin Research

چکیده [English]

The article conducted to study the piety represented in television, in the case of the Madaraneh series. The series was broadcasted on TV channel 3 of IRIB during Ramadan in 2013. It attracted the most viewers and satisfaction and represented the religiosity  in a special way. This study is based on the theory of representation, according to which the media do not convey but create meaning and construct the world through representation. The research method was semiotics. The religious symbols in this series have been extracted and the findings have been studied and analyzed. The results showed that In this series, a kind of mystical (intuitive) religiosity with disciple and desired (Moridi and Moradi) themes is represented, along with a moral approach and a relationship with a moralistic cleric, as the preferred religiosity. There were a relashionship between The two types of moral and ritual (obligation-oriented) religiosity with the main focus of intuitive piety.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religiosity
  • Representation
  • Semiotics
  • Media
آسابرگر، آرتور. (1389). روش‌های تحلیل رسانه‌ها (ترجمه پرویز اجلالی). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
احمدی، بابک. (1388). از نشانه‌های تصویری تا متن. تهران: مرکز.
استریناتی، دومینیک. (1380). مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ‌عامه (ترجمه ثریا پاک‌نظر). تهران: گام نو.
استوری، جان. (1386). مطالعات فرهنگی، درباره‌ فرهنگ‌عامه (ترجمه حسین پاینده). تهران: آگه.
اسمارت، نینیان. (1389). دین‌پژوهی (ترجمه سیدسعید رضا منتظری و احمد شاکرنژاد). قم: ادیان.
بارت، رولان. (1380). اسطوره در زمانه حاضر (ترجمه یوسف اباذری). ارغنون، 18.
بهشتی، محمدعلی. (1392). تحلیل نشانه‌شناختی نحوه بازنمایی نمادهای مذهبی در سینمای ایران (مورد مطالعه: فیلم‌های پرفروش دهه 1380). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه باقرالعلوم، دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی قم.
پیرس، چارلز سندرز. (1381). منطق به‌مثابه نشانه‌شناسی: نظریه نشانه‌ها (ترجمه فرزان سجودی). زیبا شناخت، 6.
جوادی آملی، عبدالله. (1372). شریعت در آینه معرفت. قم: مؤسسه فرهنگی رجا.
حسینی پاکدهی، علیرضا؛ نقیب‌سادات، سید‌رضا و گودرزی، محسن. (1396).
بازنمایی دین در سینمای پس از انقلاب؛ رابطه با زمینه‌های اجتماعی و دین رسانه‌ای شده. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 9(1).
خمینی، روح‌الله. (1368). صحیفه نور. جلد 10، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س).
دورکیم، امیل. (1383). صور بنیانی حیات دینی (ترجمه باقر پرهام). تهران: مرکز.
سجودی، فرزان. (1393). نشانه‌شناسی کاربردی. چاپ سوم، تهران: علم.
سروش، عبدالکریم. (1378). اصناف دین‌ورزی. کیان، 50.
شجاعی‌زند، علی‌رضا. (1386). تلویزیون و نگرانی‌های دینی. رواق هنر و اندیشه، 14، 28-25.
شجاعی‌زند، علی‌رضا. (1384). مدلی برای سنجش دینداری در ایران. جامعه‌شناسی ایران، 6(1)، 66-34.
راودراد، اعظم و معتمدی، بشیر. (1396). بررسی امکان بازنمایی امر قدسی در قالب تصویر متحرک. دین و ارتباطات، 20(4).
راودراد، اعظم و سلیمانی، مجید. (1389). بازنمایی گفتمان سنت اسلامی از تجربه دینی در سینمای ایران؛ تحلیل گفتمان فیلم زیر نور ماه. رسانه، 2.
راودراد، اعظم؛ سلیمانی، مجید و حکیمی، رویا. (1390). تحلیل بازنمایی گفتمان‌های دینی در سینمای ایران (مطالعه موردی فیلم کتاب قانون). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(1).
کاظمی، عباس و پرویزن، مرتضی. (1391). دینداری و گفتمان تلویزیونی در ایران. جامعه‌شناسی ایران، 13(3).
محدثی، حسن. (1391). جامعه‌شناسی دین ـ روایت ایرانی. تهران: شرکت بین‌المللی پژوهش یادآوران.
ملکیان، مصطفی. (1378). دین و دینداری در جهان معاصر.‌ هفت‌آسمان، 2(1).
موحدیان عطار،‌ علی. (1397). انواع دینداری: ویژگی‌ها، آسیب‌ها و اقتضائات. مطالعات معنوی، 25(7)، 35-7.
موسی‌پور، ابراهیم. (1393). مقدمه‌ای بر پژوهش دین عامیانه. تهران: جوانه توس.
مهدی‌زاده، سیدمحمدمهدی. (1387). رسانه‌های و بازنمایی.‌ تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
نوربخش، یونس و مولایی، محمدمهدی. (1390). دین رسانه‌ای (دین الکترونیک) در «رسانه دینی، دین رسانه‌ای». مجموعه مقالات همایش بین‌المللی دین و رسانه، چاپ اول، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی.
نیک‌پی، امیر و همکاران. (1382). دینداری مدرن، دینداری حاکم بر جوانان ایرانی. بازیابی شده از: http://www.isa.org.ir
ویلیامز، کوین. (1384). درک تئوری رسانه‌ها (ترجمه رحیم قاسمیان). تهران: ساقی.
همیلتون، ملکم. (1377). جامعه‌شناسی دین (ترجمه محسن ثلاثی). تهران: تبیان.
هیوارد، سوزان. (1380). مفاهیم کلیدی مطالعات سینمایی (ترجمه فتاح محمدی). زنجان: هزاره سوم.
Barthes, R. (1974). S/Z, Translated by Richard Miller, Prefaced by Richard Howard, Blackwell.
Calvert & Levis. (2008). Television Studies: The Key Concepts, Second Edition, Routledge.
De Saussure, F. (1959). Course in General Linguistics, Edited by Charles Bally and Albert Sechehaye in collaboration with Albert Reidlinger, Translated from the French by Wade Baskin, Philosophical Library.
Hall, S. (1999). The Cultural Studies Reader, Edited by Simon During, Routledge.
Himmelfarb, H. S. (1975). Measuring Religios Invoelement. Social Forces, 53(4), 606-618.
Khosrokhavar. F. (2007). The New Relagiosity in Iran. Social Compass, 54(3), 453-463.
Peirce, C. S. (1931). The Collected Papers, CP Editorial Introduction to Electronic Edition Membra Ficte Disjecta, Editorial Introduction by John Deely, l2, Cambridge Harvard University Press.
Stafford, R. & Amp, G. B. (2010). The Media Student’s Book, Routledge.