نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیدمحمدصادق مرکبی ¹
• مریم وطن‌خواه ²

¹ استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری مطالعات رسانه ـ رادیو و تلویزیون، دانشگاه صداوسیما، تهران، ایران

چکیده

برنامه‌ها و برنامه سازی های دینی  در تلویزیون لازم است  از نظر فرم، دارای جذابیت و از بعد محتوا از عمق کافی برخودار باشند تا بتوانند در مسیر شکل گیری و تقویت هویت دینی مخاطب جوان، نقشی بایسته ایفا کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی زیبایی‌شناختی مؤلفه‌های تصویری برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی تلویزیون و شناخت نحوه به‌کارگیری آنها در این نوع برنامه‌ها صورت گرفته است. به‌منظور گردآوری و تحلیل اطلاعات، با بهره‌گیری از روش سه‌سویه‌سازی، روش‌های اسنادی، نشانه‌شناسی و مطالعه موردی به کار گرفته شده‌اند. در همین زمینه، برنامه‌های «سمت خدا» و «سوره» برای مطالعه موردی انتخاب شده‌اند و از روش نشانه‌شناسی برای درک ارتباط شش مؤلفه ترکیب‌بندی تصاویر، طراحی صحنه و دکور، پس‌زمینه تصویر، الگوی رنگ، آرم و نشان‌های روی تصویر و نورپردازی با عناصر دینی استفاده شده است. یافته ­ها نشان می‌دهد که برنامه «سمت خدا» به‌عنوان یک برنامه دینی، در طراحی دکور، الگوی رنگ،
نشان­ه ای تصویر و نورپردازی موفق­تر عمل کرده و برنامه «سوره» ـ فارغ از پوشش مجری و مهمان ـ تنها با تصاویر پس ‎زمینه، دین ‎محور بودن برنامه را به نمایش گذاشته است، هرچند در ترکیب‌بندی تصویر، به‌لحاظ تکنیکی و پویایی، موفق‌تر از برنامه «سمت خدا» عمل کرده است. نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند در ایجاد یک الگوی بومی و منحصربه‌فرد برای تولید برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی به کار گرفته شود.

تازه های تحقیق

نوآوری و محدودیت‌های پژوهش

وجه نوآورانه پژوهش حاضر، پرداخت زیبایی‌شناسانه متمرکز به برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی تلویزیونی، از منظر شش مؤلفه تصویری است. همچنان‌که انتظار می‌رفت؛ در سیر انجام این پژوهش، کمبود منابع مکتوب تخصصی پیرامون نگاه زیباشناسانه به برنامه‌سازی دینی مشهود بود و در خصوص برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی این فقدان، دوچندان است. نکته قابل ‌توجه دیگر؛ بررسی زیباشناسانه مؤلفه‌های بصری موجود و یا مطلوب در برنامه‌ها و برنامه‌سازی‌های یادشده از منظر اصول و آموزه‌های دینی است که نیاز به تعیین و تدوین شاخص‌هایی معین و کاربردی دارد تا پژوهشگران و برنامه‌سازان این حوزه بتوانند از آن بهره‌مند باشند و با مراجعه به آن، نیازهای علمی و عملی خود را مرتفع سازند. در خاتمه پژوهش؛ اشاره به این نکته ضرورت دارد که واکاوی زیبایی‌شناختی عناصر بصری؛ نقطه آغاز و گام نخست برای تحلیل ساختاری، محتوایی و زمینه‌ای برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی است. همان‎گونه که در بخش پژوهش‌های پیشین نیز مشاهده شد؛ اکثر پژوهش‌های زیباشناسانه داخلی و خارجی در حوزه برنامه‌های گفت‌وگومحور، بر مضامین اقتصادی یا اجتماعی متمرکز شده‌اند. ازاین ‎رو، می‌توانیم با کاربست نتایج و پیشنهادهای پژوهشی و با اتکا بر تجارب گران‎ب های برنامه‌سازان در حوزه تولیدات رسانه‌ای دینی و برنامه‌های گفت‌وگومحور با مضامین دینی، الگو و ساختارهای بومی و موفقی را ارائه کنیم و به یاری خداوند متعال در این زمینه پیش‌گام باشیم.

کلیدواژه‌ها

• برنامه‌سازی دینی
• برنامه‌های گفت‌وگومحور
• عناصر بصری
• زیبایی‌شناختی
• تلویزیون

موضوعات

• رادیو و تلویزیون
• رسانه
• رسانه و دین

عنوان مقاله [English]

Visual and Aesthetic Analysis of Religious TV Talk Show Programs (Case: Samte Khoda and Soureh)

نویسندگان [English]

• Seyed Mohamad Sadegh Morakabi ¹
• Maryam Vatankhah ²

¹ Assistant Prof. In Strategic Management, IRIB University, Tehran, Iran

² Media Study – Radio and Television, IRIB University, Tehran, Iran

چکیده [English]

TV Religious programs must be attractive in terms of form and deep in terms of content in order to influence the formation and strengthening of the religious identity of their young audience. This article has been carried out with the aim of examining the aesthetic aspects of the visual components of TV religious programs and to know how they are used in these types of programs. In order to collect and analyze information, using the triangulation method, documentary methods, semiotics and case studies have been used. In this article, the semiotics method was used to understand the relationship between the six components of composition of images, stage and decor design, image background, color pattern, logo, and visual signs and lighting of religious elements in the programs "Samte Khoda" and "Soureh". The findings show that "Samte Khoda", as a religious program, has been more successful in the design of decor, color patterns, visual signs and lighting, and "Soureh" program - regardless of the presenter and guest's cover - only with images. The background has been shown to be religion-oriented, although in the composition of the image, in terms of technique and dynamics, it has been more successful than the "Samte Khoda" program. The results of the article can be used to create a local and unique model for the production of religious talk show programs. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Religious Programming
• Talk Show Programs
• Visual
• Aesthetic Elements
• Television